Strona:Przewodnik praktyczny dla użytku maszynistów (Pietraszek, 1873).pdf/69

– 23 –

 Praca zatém wykonana przez siłę 1 kilogramu, na drodze długości 1 metra, jest jednostką pracy i nazywa się kilogrammetrem, a oznacza się ją zwykle przez skrócenie głoskami K. M. Praca jednego funta, na drodze długości również jednéj stopy, nazywa się stopofuntem.
 Gdy skutki pracy wypadają bardzo wielkie, np. przy podnoszeniu jednéj tonny (1000 kilogramów) do wysokości 1 metra i gdy taką pracę przyjmujemy za jednostkę, możnaby ją metro-tonną nazywać.
 Praca np. 20 K. M. oznacza, iż ciężar 20 kilogramów podniesiony został do wysokości 1 metra, lub 10 kilogramów do wysokości 2 metrów, albo 5 kilogramów do wysokości 4 metrów i t. d. Praca zostanie zawsze tą samą, czy ona w dłuższym lub krótszym czasie uskutecznioną została.
 W przemyśle starać się należy o to, aby pewna praca mogła być ciągle, jednostajnie, w pewnéj jednostce czasu wykonywaną. Praca taka wykonana w 1. sekundzie czasu, nazywa się pospolicie skutkiem (Effekt-éffet).
 Ponieważ droga przebieżona przez siłę w jednéj sekundzie czasu, jest zarazem jéj chyżością, zatém praca czyli skutek, równa się iloczynowi z siły P przez chyżość V t. j. skutek = P × V.
 Jeżeli np. jedno koło zębate ma przenieść swój skutek 100 K. M., na drugie koło zębate, przy chyżości tychże kół jednego metra, to zęby jednego będą wywierać ciśnienie na zęby drugiego koła = 100 K. M. Gdyby jednakże chyżość tychże kół była = 2 metrom, to ciśnienie powyższe wynosiłoby tylko 50 kilogramów i t. d.
 Skutek sił wyraża się jeszcze inną jednostką pracy niż kilogrammetrem, a mianowicie siłą konia parowego (Pferdekraft,—cheval-vapeur).
 Ta jednostka, podobnież jak i praca konia, rozmaicie bywa przyjmowaną. W Anglii podług Watta, siła konia = 33000 funtów, podniesionych do wysokości 1 stopy w 1 minucie czasu.