Strona:Przewodnik praktyczny dla użytku maszynistów (Pietraszek, 1873).pdf/244

– 198 –

uderzenia, na jakie koła są wystawione w czasie jazdy i ślizganie się ich przez zatrzymanie obrotu z pomocą hamulców, sprawiają tak mocne wstrząśnienie w ustrój u żelaza lanego, już z saméj natury swojéj kruchego, iż te częstokroć po za granicę sprężystości przeszedłszy, powodują pęknięcie koła; a do tego skutkiem wielkich trudności przy fabrykacyi, koszt ich jest jeszcze dzisiaj cokolwiek za wielki. Ale z drugiéj strony należy im oddać słuszność, że bart, czyli twardość powierzchni biegowéj, nadaje im pewną trwałość, otaczanie obręczy jak przy innych kołach, czyni nie potrzebném, a przytém bardzo prosta konstrukcya znacznie redukuje koszta utrzymania kół tego rodzaju.
 Fabrykacya jednak tych kół, wymaga takiéj saméj staranności jak i kół szprychowych, o których mówiliśmy wyżéj.
 W Ameryce wszystkie gatunki żelaza, do wyrabiania kół szalowych używane, produkowane są na węglu drzewnym i przy zimnym wietrze. Użyte w tym celu formy, wkrótce przed mającém nastąpić laniem, z pomocą pary, otrzymują temperaturę 200°F (94.°3C.). To podniesienie cieplika nie szkodzi bynajmniéj stopniowi twardości obręczy, a głównie służy do tego, aby się o zupełnem wysuszeniu formy upewnić i zapobiedz w czasie lania tworzeniu się bulek powietrznych, oraz zimnemu szwejsowi, co uczyniłoby odlew zupełnie nieużytecznym. Zaraz po odlaniu wyjmuje się koło z formy, umieszcza się go w suszarni o wysokiéj temperaturze, gdzie bardzo wolno zastyga. Należy przytém całą swoją uwagę zwrócić, aby żaden ciąg powietrza nie dostał się do wnętrza suszarni przez 3 lub 4 dni; w tym celu zamyka się drzwi pieca starannie i dokładnie kituje.
 Przy zachowaniu takich ostrożności, otrzymuje się koła żelazne lane, mające większą nierównie wartość od kutych, podług zdania inżynierów amerykańskich. Mimo bowiem wielkich mrozów, jakie panują w północnych okolicach Ameryki, koła te rzadko pękają, co jest najlepszym dowodem ich doskonałości.