Strona:Paweł Spandowski - Z praktyki spółek wielkopolskich.pdf/13

bierając sprawę centralizacyi związkowej. Oprócz Związku posiadają spółki centralną instytucyę finansową w założonym w r. 1886 Banku Związku Spółek Zarobkowych. Każdorazowy Patron jest równocześnie Kuratorem Banku Związku a odwrotnie jeden z członków dyrekcyi Banku Związku jest z urzędu członkiem Patronatu.
 Obecny stan rozwoju wielkopolskiej organizacyi współdzielczej przedstawia się w liczbach jak następuje. Tak liczbą jak i kapitałami przeważają spółki pożyczkowe. Jest ich obecnie 209 z kapitałem obrotowym 360 milionów marek. Spółki ziemskie w ostatnich czasach liczebnie zmalały, jest ich już tylko 16 z kapitałem obrotowym 20 milionów marek. Z spółek dla wspólnego zakupu i sprzedaży, tak zw. „Rolników”, należą do Związku 63, z kapitałem obrotowym 12 milionów marek. Pozatem posiada jeszcze Związek 10 spółek innych z kapitałem obrotowym kilku milionów marek. Razem należało do Związku z końcem 1915 roku 298 spółek z kapitałem obrotowym około 400 milionów marek.
 Jest to liczba dość znaczna, ale nie zdumiewająca. Bardzo często spotkać się można z pewnem przecenianiem rozwoju spółek wielkopolskich. Że polskie spółki zaboru pruskiego znaczniej się rozwinęły niż spółki polskie w innych zaborach, to przedewszystkiem dzięki temu, że rozwój tu się rozpoczął najwcześniej. Najpóźniej powstał ruch współdzielczy w Królestwie Polskiem, postępuje on jednak olbrzymiemi krokami naprzód. Według danych, przytoczonych w cennej książce prof. dr. Michalskiego „Polskie kooperatywy kredytowe i Kasy oszczędności” posiadały w r. 1900 polskie spółki kredytowe Poznańskiego i Prus Królewskich kapitału obrotowego w udziałach, rezerwach i wkładkach oszczędnościowych 56 milionów franków, spółki Królestwa Polskiego w tymże roku