Strona:PL Zieliński Rzeczpospolita Rzymska.pdf/521

w Gallji reprezentowana nawet wówczas, gdy Rzym i cała Italja musiały się poddać barbarzyńcom germańskim. Te wyniki wyróżniają chlubnie Cezara od innych zdobywców i stawiają jego imię obok imienia Aleksandra Wielkiego: jak ten siłą swego oręża stworzył grecki Wschód, tak Cezar stworzył rzymski Zachód. Współcześni Francuzi ze współczuciem rozważają wydarzenia ośmioletniej wojny plemion gallijskich o niepodległość, a imię ostatniego ich bohatera Wercyngetoryksa otaczają zasłużoną czcią; ale gdyby nawet nadanie kołu historji ruchu odwrotnego zależało od Francuzów, to napewno nie zechcieliby uznać za niebyłe gallijskich wojen Cezara, gdyż byłoby to równoznaczne z wyrzeczeniem się swej wielkiej kultury, nie wyłączając pięknego języka.
 W każdym razie nie będziemy stu wdawali w szczegóły tej historycznej walki, którą musielibyśmy opowiadać podług ówczesnego opisu zwycięzcy, zawartego w znakomitych «komentarzach o wojnie gallijskiej». Może to przykre, ale musimy wracać do Rzymu.
 Tutaj interesów nieobecnego wodza strzegli Pompejusz i Krassus, a właściwie Pompejusz i Julja, która chociaż nie mieszała się do polityki, te jednak niewidzialnym łańcuchem miłości związała swego męża ze swym ojcem. Chwilowo jednak mogło się zdawać, że potęga tryumwiratu słabnie, bo bandy Klodjusza siały w Rzymie przerażenie, a jego nieokiełznana wola tryumfowała. Jak należało się spodziewać, pierwszy swój atak skierował Klodjusz przeciw Cyceronowi; «ojciec ojczyzny» został wygnany, a jego dom, skromnie, lecz wytwornie ozdobiony dziełami kultury greckiej, został zburzony; żona i dzieci z trudem uniknęły niebezpieczeństwa. Ale był to zaledwie początek. Zdawało się, że jakiś zły duch wcielił się w warcholskiego trybuna. Po Cyceronie wygnany został Kato, ten, dajmy na to, pod honorowym pozorem. Ale Klodjuszowi i to nie wystarczało: widząc, że tryumwirat nie odnosi się z uznaniem do jego nadużyć, zwrócił ostrze swych słów i swych szajek przeciwko Pompejuszowi, a w końcu i przeciw Cezarowi, swemu