Strona:PL Zieliński Rzeczpospolita Rzymska.pdf/449

się wyższych urzędów. — Stopniowanie urzędów było takie: kwestura, trybunat lub edylitet, pretura, konsulat.
 Z dwóch stanów uprzywilejowanych senatorowie uzyskali bezwarunkową przewagę nad rycerstwem. Odebrano rycerzom dzierżawę dochodów z prowincji Azji — i zastąpiono go normalnym podatkiem, co było istotnem dobrodziejstwem dla tej kwitnącej, lecz bezwstydnie wyzyskiwanej krainy. Nie mniejszem, choć pobocznem dobrodziejstwem dla prowincji było i to, że klasie rycerskiej odebrano również sądy kryminalne, za pomocą których equites teroryzowali namiestników, gdy ci stawiali przeszkodę ich spekulacjom prowincjalnym. Szkoda tylko, że Sulla, zamiast utworzyć wszechstanowy sąd przysięgłych, jak to zrobiono w dwanaście lat później — poprzestał na tem, że przywrócił sądy senatorom, naruszając w ten sposób zdrową zasadę oddzielenia władzy sądowej od prawodawczej. W tym celu, jak widzieliśmy, liczbę senatorów powiększył do sześciuset. — Powiększył również i liczbę komisyj kryminalnych (quaestiones perpetuae), dzieląc je stosownie do rodzaju przestępstwa: były więc komisje w sprawach o zdzierstwo (q. p. repetundarum), o przekupienie wyborców (ambitûs), o obrazę majestatu (czytaj: narodu rzymskiego, majestatis t. j. przekroczenia władzy, albo zdrady państwa), o okradzenie skarbu (peculatas), o gwałt (de vi), o mężobójstwo (inter sicarios et veneficos).
 Co się tyczy obywateli wogóle, to Sulla, po złamaniu powstańców italskich, przyznał im jednakże całkowite równouprawnienie, które na zasadzie lex Julia z r. 89 nadawało im pełnię obywatelstwa rzymskiego, jakiem cieszyli się rdzenni Rzymianie; aby zaś, w związku z tą równością, zapobiec niezdrowemu skupianiu się w stolicy najmniej pożądanych żywiołów, okazał Sulla tę odwagę, że zniósł niemoralne prawo G. Grakcha, które ustanawiało bardzo tanie przydziały chleba dla żyjącego w Rzymie proletarjatu, czyli w gruncie rzeczy karmiło próżniaków rzymskich kosztem uciśnionych prowin-