Strona:PL Zieliński Rzeczpospolita Rzymska.pdf/435

wieków». Mówiło się, że wiek — to sto lat; ale na jakiej podstawie? Wprawdzie «wiekiem» jest życie ludzkie w największej rozciągłości; obliczane na sto lat aby słusznie? Bynajmniej, znane bowiem były przykłady żywotów ponad 100 lat. Jakaż jest zatem granica ostateczna naszego życia? Zaczęto rachować — i okazało się, że sto i dziesięć lat! Teraz sprawa się wyjaśniła. A więc sto wieków — to tysiąc i sto lat. Troja upadła w r. 1183-zatem jej potomek Rzym zginąć miał w r. 83-cim.
 Teraz ten fatalny rok się zbliżał; trwoga rosła z dnia na dzień. Jak odbędzie się owa zagłada? Księgi Sybilińskie trzymane były w tajemnicy, czytało je tylko kolegjum sakralne, ale wieści z tego grona czasami dochodziły i do społeczeństwa. Sybila prorokowała za czasów królewskich w tekstach jej wróżb była mowa o królu — o królu nad Rzymem. A więc z nadejściem nowej epoki zdobędzie władzę jakiś nieprzyjacielski król: zaczęto go szukać, i wzrok zatrzymał się na Mitrydacie. Ale kto będzie królem rzymskim? Marjusz? Zapewne Marjusz marzył o tem, ale nie odpowiadał wymaganiom. Godnym tronu byłby tylko potomek założycieli Rzymu czyli patrycjusz. A zatem Sulla? Prawdopodobnie, choć mogli też być i inni kandydaci. Tak czy inaczej, Rzym zginie, «forum się pokryje namiotami», mieszkańcy będą wytępieni, prócz nielicznej garstki pobożnych, którzy będą przeniesieni na wyspy szczęśliwe... Gdzież są te wyspy? Za granicami Atlasu, za słupami Herkulesa: noga ludzka jeszcze ich nie dotknęła.
 Lęk szerzył się bezustannie. Znaki, które tu i owdzie widziano: piorun z jasnego nieba, iskry nad sztandarem wojskowym, kruki lub myszy, pożerające swe potomstwo — wszystko tłumaczono sobie jako wstęp do nowej epoki. Szczególnie duży wpływ wywierali wróżbiarze (haruspices), a nie stało drugiego Katona, któryby ich ośmieszył. Zresztą pora nie nadawała się do śmiechu.
 Namiętności się rozpalały. Wszystko się zdawało możliwem, wszystko dozwolonem. Na rok 88-my starał się o try-