Strona:PL Zieliński Rzeczpospolita Rzymska.pdf/369

tycznie, spędzając całe życie przy biurkach, obeznani byli oni ze sprawą doskonale. Kwestor obierany na rok jeden, w dodatku na samym początku swej magistrackiej karjery, reprezentował jedynie władzę, nie zaś znajomość rzeczy, i bez potrzeby nigdy nie wdawał się w spory z sędziwym dyrektorem swojej kancelarji.
 Po drugie — przedstawiciele obywateli poszczególnych dzielnic, t. zw. tribuni aerarii, obierani z pośród zamożniejszych w celu pośredniczenia pomiędzy ogółem obywateli a skarbem.
 Po trzecie — członkowie licznych t. zw. kolegjów, t. j. związków zawodowych (albo cechów, korporacji), które stanowiły pewnego rodzaju państwa w państwie, mając swych przedstawicieli, swój skarb, nawet własne monety, swych bogów-orędowników, swe własne uroczystości, obchodzone bądź w rzymskiej siedzibie związku, bądź w podmiejskim szyneczku. Kolegja czasami, uczyniwszy zmowę, brały niepożądany udział w życiu politycznem Rzymu i dlatego miały skierowany na siebie wzrok — czujny wzrok władzy państwowej.
 W trzeciej kategorji odrębną klasę stanowili wyzwoleńcy (libertini). Nadanie swobody niewolnikowi czyniło go obywatelem rzymskim, jednakowoż nie korzystał on z pełni praw; nie miał prawa być wybranym na urząd państwowy (jus honorum), a w prawie wyborczym (jus suffragii) był ograniczony: wszyscy wyzwoleńcy podawali swe głosy w jednej z dzielnic miejskich. Libertinus pozostawał klijentem swojego dawnego pana, a obecnie patrona, którego imię zastępowało mu imię ojca; tym sposobem, gdy wolny z urodzenia podpisywał się (raczej nadpisywał się) M(arcus) Porciua M(arci) f(ilius) Cato, wyzwoleniec jego Abascantus winien był podpisywać Się M(arcus) Porcius M(arci) l(ibertus) Abascantus. Pod tem mianem był on członkiem jakiegokolwiek kolegjum zawodowego i musiał być koniecznie członkiem swojej licznej klasy wyzwoleńców, która posiadała własne interesy stanowe i broniła ich należycie. Rola społeczna wyzwoleńców była bardzo znaczna, przedewszystkiem