Strona:PL Zieliński Rzeczpospolita Rzymska.pdf/364

ażeby zapewnić powodzenie kandydaturze następnej. Umiejętność, gorliwość, uczciwość, wszystko to bardzo piękne, ale mało widoczne. Ludowi potrzeba świetności, zwłaszcza jeżeli magistrat jest edylem, t. zn. należy do tych, co urządzają igrzyska dla ludu. Dajmy na to, że państwo edylowi wyznacza na ten cel pewną sumę pieniędzy, ale zostałby sromotnie wygwizdany ten, komuby przyszło do głowy poprzestać na tej sumie. Nie, trzeba dodać podwójną i potrójną sumę od siebie. I oto dotykamy drugiego bolesnego miejsca zaczarowanego koła karjery magistrackiej. Edylitet był stanowiskiem nad wyraz rujnującem: człowiek o przeciętnej fortunie senatorskiej opuszczał je zubożałym. Jak poprawić nadwyrężone mienie? Możność ku temu dawało stanowisko pretora, jeżeli obranemu pretorem los wyznaczył prowincję: pozycja namiestnika nawet w zakresie legalnych tylko poborów była dość intratną, tembardziej zaś, jeżeli kto nie miał skrupułów i nie gardził łapówkami i zdzierstwem... dajmy na to, że w domu czekał go za to proces (de repetundis), ale można było zaryzykować. W rezultacie wypadało, że za zabawy ludu rzymskiego — płaciła prowincja.
 Takiem było życie pierwszego, rządzącego stanu senatorów. Liczniejszy był stan drugi — rzymskich rycerzy, ordo bonestissimus, jak ich pospolicie nazywano dla odróżnienia od ordo amplissimus — senatorów. Przedstawicieli ich również można było spotkać na forum; dawali się oni łatwo poznać po wąskim czerwonym pasie w tem miejscu tuniki, gdzie rozwiewała się toga, t. j. na piersiach; u senatorów w tem samem miejscu widniał czerwony pas szeroki. Z pośród nich pochodzili ci bankierzy, którym musiał składać poręczenie wspomniany senator; tu u bramy Janusa znajdowała się ich giełda, gdzie equites załatwiali operacje pieniężne — dość skomplikowane, mówiąc nawiasem, z zastosowaniem procentów, akcji, buchalterji — nawet podwójnej i t. d. Ponieważ quaestus nie był dla nich uważany za rzecz hańbiącą, przeto nie podlegali oni w swoich operac-