Strona:PL Zieliński Rzeczpospolita Rzymska.pdf/202

kwadratowa, w środkowej części zbudowana w ośmiokąt, na górze zaś miała formę cylindryczną. Tu, w tym walcu, gorzał, widoczny na wielką odległość «ogień zbawczy», dla którego podsycania paliwo dostarczane było przy pomocy windy specjalnej. Latarnia ta, jedyna dla swej wielkości na całym Wschodzie greckim, była dumą i godłem Aleksandrji: jak dalece była znana, sądzić można stąd, że i po dziś dzień «Faros» (phare) w językach zachodnio — europejskich oznacza latarnię morską.
 Drugą osobliwością było mauzoleum Aleksandra Wielkiego. Ptolemeusz bardzo zręcznie zagarnął ciało założyciela swej stolicy: przekonawszy nasamprzód innych dyadochów, że nie powinno się ono znajdować w grobowcu przodków Aleksandra w Macedonii, lecz w oazie śród pustyni Libijskiej w świątyni Zeusa Ammona, który według urzędowej legendy był uważany za ojca wielkiego Macedończyka. Ptolemeusz, gdy wóz żałobny w otoczeniu wojsk mijał obszary, znajdujące się pod jego władzą, skierował ciało do Memfisu, gdzie kazał pochować zmarłego króla. Jednocześnie zaczął mu budować przepyszne mauzoleum w Aleksandzji, lecz nie dożył do końca budowy: złożenie ciała bohatera na miejsce wiecznego spoczynku stało się udziałem jego syna i następcy — Ptolemeusza II Filadelfa. To mauzoleum służyło potem za grobowiec wszystkich królów egipskich Ptolemeuszów. Ściśle z tem łączył się zwyczaj, który najwięcej nas oburza w tej epoce życia wschodnio-greckiego: był to zwyczaj apoteozy królewskiej. Zgodnie z religją Egiptu, król był za życia i po śmierci bogiem; w innych częściach Wschodu nie uznawano tego w teorji, lecz w praktyce istniało to samo. Przejąwszy się pychą wschodnią, Aleksander, jako następca wielkich królów i faraonów, ku wielkiemu zgorszeniu Macedończyków również zażądał dla siebie za życia hołdów boskich. Trzeźwy Ptolemeusz I, jak się samo przez się rozumie, nie poszedł w jego ślady; lecz gdy syn jego pochował Aleksandra w Aleksandrji, stworzył dla niego kult boski, włączając do tego kultu