Strona:PL Zieliński Gustaw - Poezye, tom I.pdf/161

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

rzącego się chrystyanizmu z wyznawanem pokątnie pogaństwem i obrzędami, w długie jeszcze czasy zachowywanymi. A co nam w tym względzie obcy spółcześni zostawili pisarze, jest także rzeczą małej wagi. Ważniejsze nierównie zabytki dla przyszłego poety lub historyka, przedstawia nam wiek XV-ty i XVI-ty. Prócz dzieł powszechnie znajomych, z każdym dniem nowe odkrywają się skarby: zbiory dokumentów hr. Rumiancowa{{pw|Nikołaj Rumiancew (1754-1826) − hrabia, mecenas, kolekcjoner materiałów do historii i kultury Rosji, świadectwa spółczesnych o Samozwańcu zebrane przez Ustrjałowa[1], rękopism Żółkiewskiego[2] wydany przez Muchanowa[3], pamiętniki J. Chr. Paska i tyle innych, których część wielka czeka starannego wydania, — co za bogata niwa dla dramatu, poematu lub romansu, co za materyały dla historyi!... Anglicy utworzyli romans historyczny, Francuzi zbliżyli historyą do romansu; dziś się dopiero przekonywamy, że aby wyjaśnić dzieje, nie analizy Monteskiusza[4] i Woltera[5], ale potrzeba świadectw spółczesnych. Oni pisali dzieje tak, jak widzieli, jak słyszeli, jak czuli; oni są reprezentantami wyobrażeń i pojęć ludzi i epoki; na każdym kroku błądzą, a częstokroć te zboczenia są nieocenionej wartości. A dzisiejszy historyk, bogaty zbiorami krajowych kronik i pamiętników, tak powinien zdumionemu czytelnikowi rozwijać dzieje danego narodu, jak je rozwijały wieki w obliczu całej ludzkości — i nie poświęcać dla pięknego, na wzór Tacyta[6] ukutego peryodu, naiwnych opowiadań naocznego świadka. Ponieważ wieku naszego zadaniem jest utworzenie literatur

  1. ↑ Przypis własny Wikiźródeł Nikołaj Ustriałow (1805-1870) − rosyjski historyk.
  2. ↑ Przypis własny Wikiźródeł Stanisław Żółkiewski (1547-1620) – polski magnat, hetman polny koronny, a następnie hetman wielki koronny, zdobywca m.in. Moskwy, co opisuje w pamiętniku pt. Początek i progres wojny moskiewskiej.
  3. ↑ Przypis własny Wikiźródeł Piotr Aleksandrowicz Muchanow (1799-1854) – rosyjski literat, historyk.
  4. ↑ Przypis własny Wikiźródeł Monteskiusz (1689-1755) – francuski filozof, prawnik, wolnomularz i pisarz oświeceniowy.
  5. ↑ Przypis własny Wikiźródeł Franciszek Maria Arouet, znany jako Voltaire (1694-1778) – francuski pisarz epoki oświecenia, filozof, historyk i publicysta.
  6. ↑ Przypis własny Wikiźródeł Publiusz Korneliusz Tacyt (ok. 55-120) – historyk rzymski.
Źródło: „https://pl.wikisource.org/w/index.php?title=Strona:PL_Zieliński_Gustaw_-_Poezye,_tom_I.pdf/161&oldid=2422652”