Strona:PL Zieliński Grecja niepodległa.pdf/365

skrzydła i znów staje się zdolna ku temu, aby wzlecieć do swego przedwiecznego przybytku, do niebios.
 Wszelako, dopóki żyjemy na ziemi, obowiązani jesteśmy wykonywać przygotowawcze prace ziemi, starając się stworzyć warunki, w których wychowanie człowieka w cnocie dałoby się jak najrychlej uskutecznić; ogół warunków tych nazywamy państwem — etyka osiąga swe dokonanie w polityce. Wychodząc z wymagań moralności, Platon naszkicował plan państwa idealnego. «Czyń każdy, co do ciebie należy» — oto hasło sprawiedliwości. Zarząd i ochrona — to jedna sprawa; praca wytwórcza — druga; łączyć ich nie można. To zarysowywa podział obywateli na trzy kategorje: rządzicieli, ochraniaczy, wytwórców; nietrudno przekonać się, że odpowiadają oni trzem częściom duszy, Rozumowi, Woli i Pożądliwości. Ideałem pierwszych jest mądrość, ideałem drugich — męstwo, ideałem trzecich — wstrzemięźliwość (sôphrosynê); nad wszystkiemi trzema kategorjami jednako panuje ogólny dla wszystkich ideał sprawiedliwości; są to cztery zasadnicze (kardynalne) cnoty etyki Platona. Co zaś do trzech kategoryj społecznych, to Platon oddaje wytwórcom wszystkie dobra ziemskie, związane z bytem rodzinnym i własnością prywatną — i, nie mając o nich do powiedzenia nic istotnego, pozostawia ich na boku. Co do rządzicieli i ochraniaczy, to w stosunku do nich należy rozwiązać trudne zadanie, — ażeby, mając w ręku pelnię władzy, używali jej nie dla własnej korzyści, lecz dla dobra rządzonych i ochranianych, i poprzestawali na życiu surowem, trudnem, bogatem w dobra wewnętrzne, nie zaś powierzchowne, na życiu, które wyznacza im sprawiedliwość, z jego bytem społecznym, bez rodziny, bez własności prywatnej. Cóż ich ku temu przysposobi? Naprzód, dobre urodzenie, — Platon zdawał sobie w pelni sprawę co do jego konieczności, — i powtóre, — odpowiednie wychowanie.
 Minęło dwadzieścia lat nauczycielstwa Platona w jego Akademji, gdy zaszły zdarzenia, które pozwoliły mu powziąć nadzieję co do ziszczalności jego państwa ideal-