Strona:PL Zieliński Grecja niepodległa.pdf/285

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.

całości jest szkołą dla Hellady, i w szczególności każdy z naszych obywateli ma możność, godząc najbardziej różnorodne kierunki działania, przy największem pięknie i łatwości jego ujawnienia stać się najbardziej wystarczającą sobie jednostką”.

26. EURYPIDES.

W tym samym roku 480 przed N. Chr., gdy najstarszy z wielkich tragików ateńskich, Eschyl, walczył z nieprzyjacielem na falach Salaminy, gdy średni z nich, Sofokles, jako pacholę, na zlecenie współobywateli wykonywał dziękczynny hymn bogom za zesłane pod Salaminą zwycięstwo — w tym samym roku i na tejże Salaminie ujrzał światło najmłodszy z nich, Eurypides. Był on latoroślą starożytnego lecz zubożałego rodu, na którego pieczy pozostawały, między innnemi, także obrzędy święte miejscowego kultu Apollina; pod jego osłoną spędził więc Eurypides swe lata dziecięce. Jednakowoż na dalszym jego rozwoju pobliże to odbiło się inaczej, niż na rozwoju jego starszego współzawodnika Sofoklesa.
Z wielką wojną wyzwoleńczą, w której Salamina stanowiła punkt zwrotny, nie łączyły go już żadne wspomnienia bezpośrednie. Jego dzieciństwo i wczesna młodość zbiegły się z epoką wywyższenia Aten pod kierownictwem Kimona oraz narastającego ich współzawodnictwa ze Spartą, które zczasem przejść miało w krwawą wojnę; lecz epoką jego życia pełnego i świadomego, jako poety i myśliciela, była epoka następna — epoka Peryklesa. Był to nietylko okres potężnego rozrostu artystycznych sił ludu ateńskiego: śmiałość inicjatywy udzieliła się wtenczas także myśli ludzkiej; myśl ta jęła niemiłosiernie burzyć wszystkie na swej drodze zapory, dźwignięte przes starą religję, przez prastary wszechludowy obyczaj. Zwabieni blaskiem Aten Peryklesowych, zajeżdżali do tego miasta «nauczyciele mądrości» — «sofiści», jak sami siebie zwali — z pozostałej Grecji, dawali