Strona:PL Zieliński Grecja niepodległa.pdf/140

i kwinta, t. j. te, które określane są przez pierwsze liczby — 1, 2, 3, 4. Są to więc liczby święte. Ich suma stanowi — dziesięć; a więc dziesięć jest to liczba „najdoskonalsza”.
 Nowe to odkrycie ostatecznie upoiło szczęśliwego badacza. Dźwięki — to tylko początek; wszystkie różnice w świecie dadzą się sprowadzić do stosunków liczbowych; wszystkie odmiany jakościowe do różnie ilościowych. Teraz i to zagadnienie, nad którem biedzili się mędrcy Miletu, wydało mu się rozstrzygnięte. Tamci szukali żywego boskiego prażywiołu? Daremna praca; siła polega nie na żywiole. W podstawie budowy świata tkwią liczby; liczby święte i boskie. Jeżeli pominiemy ten ostatni zapęd uniesienia, to czy możemy orzec, że Pitagoras się mylił? Czyż nie to samo nam mówi i nasza nowoczesna chemja?
 Ale Pitagoras dał się unosić marzeniom, i nawet bardzo. Zagadnienie budowy świata kazało mu obrócić wzrok ku sklepieniu niebios; tam wśród gwiazd nieruchomych szybują planety, których starożytność liczyła siedem, widzialnych i dla gołego oka: księżyc, Wenus, Merkurjusz, słońce, Mars, Jowisz i Saturn. Siedem — tyleż, ile jest tonów w gamie! I rzecz prosta, i stosunki między niemi i stosunki ich do ziemi muszą być takie same. Każda z nich porusza się, jak kula, przytwierdzona do swej przezroczystej „sfery”, ten zaś ruch wydaje dźwięk; my dźwięku tego nie slyszymy, gdyż przywykliśmy do niego, ale dźwięk ten istnieje, i wszystkie razem tworzą one «harmonję sfer». Cały gmach wszechświata — to jedna olbrzymia lira.
 Coraz bardziej, coraz wyżej unosiło marzenie mędrca z Samosu. Siedem planet — siedem tonów; przypuśćmy. Ale przecież istnieje i oktawa, dźwięk ósmy; tak, i istnieje sklepienie niebieskie, także poruszające się wraz z przytwierdzonemi doń gwiazdkami: jest to właśnie sfera ósma („ogdoada”). Dziewiąta — to ziemia; brak jednej jeszcze dla dopełnienia liczby „doskonałej”. Tak, ale przecież ziemia się nie porusza. — A skąd o tem wiedzieć możemy? —