owego czasu byli konserwatystami, a Ajschylos jest najznamienniejszym wyrazicielem tego konserwatyzmu. Jego najwspanialszym konserwatywnym utworem jest Oresteia, w której Ajschylos, jako poeta, zajął wręcz przeciwne stanowisko wobec młodzieńczego Sofoklesa a zarazem, jako mąż stanu, wobec rewolucyjnego Peryklesa. Zwycięstwo Sofoklesa jak zarówno i Peryklesa było zgodne z duchem postępowego rozwoju ludzkości, ale upadek Ajschylosa był pierwszym krokiem w dół z wyżyn tragedyi greckiej, pierwszym momentem rozkładu państwa ateńskiego.
Wraz z późniejszym upadkiem tragedyi, sztuka coraz to bardziej przestaje być wyrazem świadomości zbiorowej. Dramat rozłożył się na pierwiastki zbiorowe: retoryka, rzeźba, malarstwo, muzyka i t. d. opuściły ów krąg, w którym razem się poruszały, każde poszło swoją drogą, aby się dalej rozwijać samodzielnie, ale zarazem samotnie i egoistycznie. Przy odrodzeniu się sztuk napotkaliśmy tylko te poszczególne sztuki greckie, które rozwinęły się z rozkładu tragedyi, wielkiego zaś zbiorowego dzieła sztuki greckiej nie mógł zrazu ująć w całej pełni nasz duch błędny i rozbity. Czyżbyśmy bowiem byli w stanie je zrozumieć? Ale owe poszczególne dzieła sztuki potrafiliśmy sobie przy-
Strona:PL Wagner - Sztuka i rewolucya.pdf/77
Ta strona została przepisana.
