istniała w świadomości zbiorowej, podczas gdy obecnie tkwi jedynie w świadomości jednostki w przeciwieństwie do nieświadomości ciała zbiorowego. U Greków tedy sztuka w epoce rozkwitu była konserwatywną, gdyż dawała właściwy i odpowiedni wyraz świadomości zbiorowej; — u nas rzetelna sztuka jest rewolucyjną, gdyż istnieje tylko jako antyteza tego, co jest powszechnie przyjętem.
U Greków skończone, dramatyczne dzieło sztuki było syntezą wszystkiego, co z ducha greckiego przedstawić się dało; było, w najściślejszym związku z jego historyą, samym narodem, który w utworze scenicznym oglądał i pojmował siebie samego i przez kilka godzin doznawał najszlachetniejszej rozkoszy, niejako pożywał siebie samego. Wszelki podział tej rozkoszy, wszelkie rozdrobnienie owych sił zestrzelonych w jedno ognisko, wszelka rozbieżność pierwiastków w rozmaitych poszczególnych kierunkach — musiała temu wspaniale jednolitemu tworowi sztuki, tak samo, jak podobnie urobionemu państwu wyjść jedynie na szkodę i dlatego mogło takie dzieło sztuki kwitnąć nieprzerwanie, ale bynajmniej nie mogło zmieniać się. Była tedy sztuka konserwatywną, jak najszlachetniejsi mężowie w państwie greckiem
Strona:PL Wagner - Sztuka i rewolucya.pdf/76
Ta strona została przepisana.
