ożywczego napoju. Albo też znowu sztuka służyła jednemu z owych pojęć lub wyobrażeń, które w mniejszym lub większym stopniu przytłaczały cierpiącą ludzkość i krępowały swobodę tak jednostki, jak i ogółu, nie była jednak wolnego ogółu swobodnym wyrazem. Rzetelna bowiem sztuka jest najwyższą wolnością i tylko najwyższa wolność — nie rozkaz lub rozporządzenie, słowem, nie żaden cel zewnątrz niej będący — może ją z siebie wyłonić.
Rzymianie, których sztuka narodowa wcześnie już poddała się wpływowi rozwiniętej sztuki greckiej, posługiwali się greckimi architektami, rzeźbiarzami i malarzami, a przy kształceniu talentów baczną zwracali uwagę na grecką retorykę i wersyfikacyę, ale nie otwierali podwoi wielkiej sceny ludowej dla bogów i herosów mitologii, ani dla wolnych tancerzy i spiewaków świętego chóru. Na amfiteatrze rzymskim pieścił oko widok pożerających się dzikich zwierząt: lwów, panter i słoniów, a ucho rzymskie bawiły śmiertelne rzężenia gladyatorów, niewolników tresowanych na popisy siły i zręczności.
Brutalni ci zdobywcy świata podobali sobie tylko w takiej najpozytywniejszej rzeczywistości, ich wyobraźnię można było zadowolić jedynie
Strona:PL Wagner - Sztuka i rewolucya.pdf/48
Ta strona została przepisana.
