| DEFINICYJA HIGIENY. | 3 |
ustrój człowieka, i przykładają się: raz do utrzymania, drugi raz do zachwiania jego równowagi; działacze te powinny zatém należéć koniecznie do obrębu władzy hygieny, choćby w najdalszym były związku z historyją naturalną lub z psychologiją.
W istocie, cóż jest zmienniejszego jak życie człowieka? Jest to przypływ i odpływ, gorączka lub omdlenie, roskosz i ból; jest to raz stan rozstrzelenia, drugi raz stan skupienia, — bezustanne wahanie się pomiędzy dwiema ostatecznościami, pomiędzy dwoma biegunami ujemnym i dodatnim, przykrym i miłym.
Ocean może doświadczyć spokojności, ale człowiek nigdy; nawet we śnie — bezprzestanny ruch jest warunkiem jego życia.
Kierować tym ruchem, chronić człowieka od szkodliwych wpływów, nasuwać mu sposobność oddziaływania gdy go trapią, dać mu wiedzę uczucia i wskazać moc oporu, — oto cel hygieny.
Aby go dopiąć, hygiena powinna czerpać w dwóch różnych źródłach: w znajomości człowieka i w znajomości działaczy nań wpływających.
Hygiena tedy wspiera się z jednéj strony nie tylko na materyjalnéj znajomości anatomii i fizyjologii, jak dotąd uważano, ale nawet na psychologii, — z drugiéj zaś strony na wiadomościach naturalnych, fizycznych, geognostycznych, a nawet na wiadomościach stosunku, w którym się znajdują do nas sztuki piękne,
