Strona:PL Smolka O zaginionej tragedyi Owidyusza.pdf/39

 Co prawda, można tu trudność usunąć w ten sposób, że przyjmiemy, iż słowa te wypowiada Medea nie już po dokonaniu zbrodni na dzieciach, lecz jeszcze przedtem. A więc w monologu wygłoszonym tuż przed dokonaniem morderstwa zaznaczona była chwila, w której Medea zawahała się przed strasznym czynem. Ale chwila ta nie trwa długo; żądza zemsty zwycięża i Medea ze słowami wyrzeczonymi do siebie: „Quid nunc moraris anime? Quid dubitas?“ — odchodzi, by dokonać dzieciobójstwa.
 Podana przezemnie rekonstrukcya Owidyuszowej „Medei“ opiera się prawie cała na porównaniu „Medei“ Eurypidesa, „Medei“ Seneki, dwunastej heroidy i 2 ułamków. Nie roszczę sobie pretensyi, by moja rekonstrukcya odpowiadała rzeczywistemu stanowi rzeczy zaginionej tragedyi; ale sądzę, że ma ona wiele szans prawdopodobieństwa. Wobec nieproporcyonalnej szczupłości fragmentów, jakie się zachowały z całej tragedyi i wobec bardzo nieznacznych do dziś badań naukowych nad „Medeą“ Owidyusza“ — trudno dziś dojść do większych rezultatów.
 W końcu musimy powiedzieć parę słów o ogólnym charakterze tragedyi Owidyusza. Otóż charakter całej literatury rzymskiej jest retoryczny. Retoryczność tkwiła już w charakterze Rzymianina. Juž Eurypidesowa „Medea“ wykazuje dużo retoryczności, która na niektórych miejscach razi czytelnika. Tem więcej musiała ona razić w tragedyi rzymskiej, która też wykazuje znaczną dozę retoryczności w sobie. Niewątpliwie nie była od niej wolną i Owidyuszowa „Medea“. Musimy jednak odrazu zaznaczyć, że w takich rozmiarach jak u Seneki nie występowała retoryczność u Owidyusza. O retoryczności w tragedyi pisał Fr. Leo w cytowanem dziele.
 W epoce po wojnach domowych, a zwłaszcza z nastaniem cesarstwa retoryka zaczęła coraz większą odgrywać rolę w wykształceniu Rzymianina. W tych czasach wylania się tragedya retoryczna, której charakter da się krótko w ten sposób określić, że t. zw. ήϑος nie odgrywało w niej prawie żadnej roli, a za to t. zw. πάϑος panowało wszechwładnie. A więc poglądy na świat ujmowane bywają w formę sentencyi; uczucia i stany duszy malują poeci obszernie i ze szczególniejszą predylekcyą posługując się różnorakiemi figurami mowy i rozmaitymi spo-