jenem Begriff des λόγος sich unterordnen, von dem die Philologie ihren Namen trägt.
Immisch przytacza na dowód słowa Paulsena, jak koniecznem jest studyum filozofii dla filologa, že ona daje normy, wytwarza pogląd na świat i życie, że wiadomości tylko w tym celu zdobyte mają moc twórczą i wychowawczą. Nic innego nie twierdził już efezyjski mędrzec Heraklit, który był wynalazcą pojęcia λόγος, pierwszym na świecie filologiem i twórcą wyrazu φιλόσοφος, w przeciwieństwie do wszechuczoności pitagorejskiej i późniejszego pozytywnego demokrytyzmu. Wielowiedza rozumu nie kształci — to hasło filozoficzne Heraklita zwracało się przeciw historyzmowi i mylnej mądrości Pitagorasa[1]. Przed jednostronnem kształceniem historycznego zmysłu przestrzega także Immisch, ponieważ nie jest to jeszcze w ogóle wychowaniem, gdy się zmysł polityczno-historyczny wykształca. Humanizmu warowną twierdzą jest starożytna poezya: jej wartość estetyczna jest absolutnie stała, nie relatywnie ruchoma. Przeciw tym niewzruszonym dogmatom humanizmu wystąpił właśnie na rzecz polityczno-historycznego zmysłu, a z pokrzywdzeniem poezyi, Wilamowitz w swym memoryale[2].
Natychmiast odpowiedział mu Immisch w czerwcowym i lipcowym zeszycie Neue Jahrbücher für Pädagogik z r. 1900. artykułem: Vom Gymnasium der Zukunft (str. 305—324). Zdaniem Wilamowitza filologia jako nauka historyczna wyparła i przezwyciężyła humanizm. Nie normującą ni miarodawczą, lecz historyczną podstawą będzie greczyzna podług wyroku Wilamowitza w gimnazyum przyszłości. Tymczasem wykazuje mu Immisch, że sam dyalekt attycki musi pozostać w szkole normalnym oraz klasycznym, mimo pokuszeń Wilamowitza do rozpoczynania od dyalektu homerowego. Konstatuje następnie Immisch z wdzięcznością, że Wilamowitz, który pragnąłby greckość uwolnić od norm klasycznych, popada w sprzeczność ze samym sobą. Czyni bowiem wyjątek dla jednego Platona, któremu na równi z Goethem i św. Pawłem przyznaje jakieś typowe niemal znaczenie i wartość pier-
