Rozbrat pomiędzy wykładami klasycznej filologii na uniwersytetach a nauczaniem języków starożytnych w gimnazyach trwa nie od dzisiaj. Dobitny wyraz dał temu rozdwojeniu w swej mowie prorektorskiej, mianej w Getyndze 1892 r., Wilamowitz. Tam po raz pierwszy uczony ten przeciwstawił ideałowi estetycznemu, któremu zdaniem dawniejszych mistrzów potrzeba było podporządkować państwo, życie i obyczaje, konieczność uzyskania poglądu na półtoratysiączny dziejowy rozwój t. zw. klasycznej starożytności do r. 300. mniej więcej po Chr.[1] W wykładach uniwersyteckich nie radzi Wilamowitz brać wcale względu na przyszłych kandydatów do stanu nauczycielskiego, lecz tylko każe im dać sposobność do należytego wniknięcia w naukę. Ponieważ jednak upadek wszelkich umiejętności był u Hellenów następstwem politycznego upadku, przeto państwowy punkt widzenia i polityczny moment górują w historycznym poglądzie Wilamowitza. Gdyby ten niepośledni badacz poprzestał był na wyniosłem patrzeniu z góry na szkoły i nauczycielstwo gimnazyalne, to moglibyśmy się tylko teoretycznie interesować jego nowym a jednostronnym pomysłem. Ale nie wystarczyło snać Wilamowitzowi być reformatorem wiedzy filologicznej, zapragnął swoją teorye w praktyce ucieleśnić i w czyn zamienić. Cisnął tedy swym znanym memoryałem szkolnictwu gimnazyalnemu w oczy i zrobił
- ↑ Reden und Vorträge (Berlin 1901). Philologie und Schulreform, str. 106 i 114, Por. Weltperioden, str. 126: Der Inhalt der um 300 abgeschlossenen Periode ist das s. g. klassische Altertum, die Geschichte der Kultursphäre, welche der hellenische Geist zu durchdringen und zu beherrschen vermocht hat. Diese Geschichte beginnt anderthalb Jahrtausende früher...
