sposób ona wyzyskała je indywidualnie jako twórczyni. Tu musimy przejść do zrekognoskowania jej ustroju psychicznego, o ile to da się uskutecznić na podstawie już to utworów samych, już też pamiętnika (Elle et lui), listów własnych i cudzych. Organiczną podstawą jej umysłu był estetyzm i wszystko, co było dobrem, pociągało ją nie tyle jako dobro samo, ile jako piękno, gdziekolwiek je napotkała, w naturze, czy w człowieku, a napotkawszy odrobinę, w rozmachu swej fantazyi doprowadzała do cudownych iście całokształtów. Ztąd też, począwszy od „Indyany”, jej tła dekoracyjne, jej zwłaszcza postacie, mają w sobie coś teatralnego, wystawionego na pokaz, z czem się człowiek nigdy nie spotka i spotkać nie może w całości, ale co niezaprzeczenie dostrzega ziarenkami tu i owdzie rozrzuconemi. Przeciwstawienie Dickensa i Balzaca, romantyczka w każdym calu, w każdej kropli krwi, George Sand nie jest obserwatorką indywidualności z poddaniem ich pod jakąkolwiek metodę psychologiczną, ażeby tą drogą odtwarzać ludzi rzeczywistych; dla niej dość zasłyszeć jakiś fakt niezwykły, budzący w pewien sposób sensacyę, aby do tego faktu dostroić, wykomponować ludzi i charaktery ich na tle tego faktu rzucić w wir interesów moralnych i uczuciowych. W setce jej tomów znajdą się i chara-
