Strona:PL Próchnik Adam - Bolesław Limanowski.pdf/15

 W r. 1889 uczestniczył w Paryżu w międzynarodowym Kongresie socjalistycznym i zgłosił wniosek uzasadniający prawo każdego narodu do niepodległości narodowej i wolności politycznej.
 Od czasu upadku wielkiego „Proletarjatu“ ruch socjalistyczny w Polsce i na emigracji rozbity był na szereg kierunków. Ich ewolucja ideowa stwarzała jednak zwolna warunki sprzyjające zjednoczeniu. Od czasów genewskich sporów ideowych socjalizm polski przeszedł gruntowną szkołę doświadczeń politycznych, które wyprostowały jego dalszą drogę. Zasada walki na gruncie politycznym zwyciężyła bezapelacyjnie. Zmieniło się także stanowisko wobec hasła niepodległości. „Międzynarodowcy“ są gotowi hasło to wstawić obecnie do swego programu. Podejście do tego zagadnienia było coprawda inne, aniżeli u Limanowskiego. Limanowski traktował wszak socjalizm i niepodległość, jako dwa cele same w sobie, odrębne. Inaczej „międzynarodowcy“. Oni doszli od socjalizmu do niepodległości, gruntowali niepodległość na klasowych interesach polskiego proletarjatu. Ale wnioski ostatecznie były wspólne.
 Gdy zatem jesienią 1892 r. zebrali się w Paryżu przedstawiciele wszystkich grup socjalistycznych zaboru rosyjskiego, aby opracować wspólny program, który stałby się podstawą stworzenia zjednoczonej partji socjalistycznej, wśród uczestników zjazdu znalazł się również Limanowski. Drogi, które się ongiś rozeszły, zeszły się teraz znowu. Limanowski na zjeździe paryskim przewodniczył, uczestniczył żywo w pracach programowych, akceptował uchwalony program. Jako już wtedy sędziwy działacz, wziął czynny udział w akcie narodzin Polskiej Partii Socjalistycznej. I od tej chwili przez czterdzieści zgórą lat trwać będzie w jej szeregach, uczestniczyć w jej walkach, najżywszy brać udział w całem jej życiu.
 Jeszcze przez kilkanaście lat po owym zjeździe ciągnąć będzie swą tułaczkę emigracyjną, przebywając w Zurychu i Paryżu, i oddając się niezmordowanie pracy literackiej. Byt swój i rodziny opierać musiał na zarobkowej pracy urzędniczej. Przez cały ten czas pracuje czynnie w Związku Zagranicznym Socjalistów Polskich.
 Dopiero w r. 1907 zezwolono mu na powrót do kraju, po trzydziestu niemal latach wygnania. Zamieszkał w Krakowie, gdzie prowadzi nadal niestrudzoną pracę naukową i publicystyczną i bierze udział w życiu partji. Po rozłamie stanął po stronie Frakcji Rewolucyjnej, żywo interesował się ruchem strzeleckim, a po wybuchu wojny ru-