są owi „batłoni,” zajmujący się głupstwami? Są to ludzie, znaczna ilość ludzi, którzy nie mogą żyć inaczej, nie mogą istnieć. Oni to biorą się na wszystkie sposoby, wszelkie sztuczki i ceremonie, ażeby podtrzymać zabobony. Wy zmuszeni jesteście trwać w tych zabobonach, ponieważ pomiędzy wami znajduje się gromada głupców, którzy z tego źródła mają kawałek chleba i jakie takie życie. To samo się tyczy tych, którzy nieustannie czytają „Gemarę” (Talmud). Krzyczcie, mówcie, ile wam tylko serce dyktuje, a wszystko nadaremnie! Wszakże jest także znaczna liczba ludzi, którzy ztąd tylko mają swoje utrzymanie, ludzi, którzy powiadają, tak jak jest w znanej piosnce, „Tejre iz a beste schejre”[1] (nauka jest najlepszy towar) i używają wszelkich a wszelkich środków, ażeby podtrzymać ten geszeft, i jak najlepiej ów „towar” przehandlować. U was, setki tysięcy młodzieży, (jeszywo — bachurim) musi gnić w jeszybotach[2] dlatego, że
- ↑ Właściwie „Tejre” znaczy „pięcioksiąg Mojżesza,” prawo. Wyraz ten jednak, jak w danym razie oznacza naukę. „Tejre iz a beste schejre” to ulubione, na każdym kroku powtarzane, przysłowie konserwatywnych żydów, którzy znajomość „pisma” przekładają nad wszelkie umiejętności, a nawet nad bogactwo.
- ↑ „Jeszyboth” wyższa szkoła wyznaniowa.
