przekazywał sędziom pokoju regulowanie płac tkaczy jedwabnych, jeszcze w r. 1796 potrzeba było dwóch orzeczeń sądu najwyższego, ab) rozstrzygnąć, czy decyzje sędziów pokoju są miarodajne także i dla płac robotników nierolnych; jeszcze w r. 1799 ustawa parlamentarna stwierdzała, że płaca górników szkockich określona została statutem królowej Elżbiety oraz dwiema ustawami szkockiemi z lat 1661 i 1671. Jak bardzo jednak przez ten czas zmieniły się stosunki, o tem świadczy zdarzenie, przedtem niebywałe w angielskiej Izbie Gmin. W izbie tej, która przed 400 lat zgórą kuła ustawy o maksimum, którego płace żadną miarą nie miały przekraczać, Whitbread w r. 1796 wniósł projekt ustawy o minimum płacy dla robotników rolnych. Pitt, choć sprzeciwił się wnioskowi, przyznał jednak, że „położenie ubogich jest okropne (cruel)“. Wreszcie, w r. 1813 zniesiono ustawy o regulowaniu płac. Stały się one śmiesznym przeżytkiem, odkąd kapitalista regulował stosunki w fabryce mocą swego ustawodawstwa prywatnego, a płacę robotnika rolnego kazał uzupełniać do poziomu minimalnych kosztów utrzymania zapomocą podatku na ubogich. Przepisy ustaw o kontraktach pomiędzy przedsiębiorcami a robotnikami, o terminach wymówienia i t. d., przepisy, które uznają tylko odpowiedzialność cywilną, gdy przedsiębiorca łamie umowę, natomiast odpowiedzialność karną, gdy to czyni robotnik — aż do tej chwili są w mocy[1].
Okrutne ustawy przeciwko zmowom upadły w r. 1825 wobec groźnej postawy proletarjatu, jednak upadły tylko częściowo. Niektóre miłe pozostałości po starych ustawach znikły dopiero w r. 1859. Wreszcie ustawa parlamentarna z dn. 29 czerwca 1871 r., będąca prawnem uznaniem trade unionów, pozornie znosiła ostatnie ślady tego ustawodawstwa klasowego. Tymczasem inna ustawa parlamentarna pod tą samą datą (an act to amend the criminal law relating to violence, threats and molestation), faktycznie pod nową postacią przywracała dawny stan rzeczy. Zapomocą tej sztuczki parlamentarnej wyjęto z pod prawa ogólnego i poddano mocy karnych ustaw wyjątkowych, których wykład powierzono samym przedsiębiorcom, jako sędziom pokoju, środki walki, któremi robotnicy mogą się posługiwać w czasie strajku lub lokautu (tak się nazywa zbiorowy strajk zjednoczonych fabrykantów, którzy jednocześnie zamykają swoje fabryki). Dwa lata przedtem ta sama Izba Gmin
