ta ostatnia jest miernikiem zarówno wydajności pracy, jak jej wielkości intensywnej.
W każdym kraju istnieje pewne średnie natężenie pracy. Jeżeli praca, obrócona na wytworzenie danego towaru, jest mniej intensywna, to zużywa więcej czasu, niż jest społecznie nizbędne, a więc przestaje wchodzić w rachubę jako praca o jakości normalnej. Tylko stopień natężenia, przekraczający przeciętny poziom narodowy, wpływa w danym kraju na zmianę wymiaru wartości zapomocą prostego trwania czasu pracy. Inaczej na rynku światowym, wobec którego kraj pojedynczy jest integralną częścią całości. Średnie natężenie pracy jest w każdym kraju inne; tu większe, ówdzie mniejsze. Te przeciętne poziomy narodowe tworzą więc skalę, której jednostką miary jest jednostka przeciętnej pracy powszechnej. A więc praca narodowa intensywniejsza, w porównaniu z mniej intensywną, wytwarza w tym samym czasie więcej wartości, której wyrazem jest większa suma pieniędzy.
Prawo wartości w swem zastosowaniu międzynarodowem doznaje większych jeszcze zmian przez to, że na rynku światowym praca narodowa produkcyjniejsza liczy się również jako praca bardziej intensywna, ilekroć konkurencja nie zmusza narodu produkcyjniejszego do zniżenia ceny sprzedażnej swego towaru do poziomu jego wartości.
Im bardziej w danym kraju rozwinięta jest produkcja kapitalistyczna, tembardziej przeciętne natężenie i wydajność pracy narodowej podnoszą się tam ponad poziom międzynarodowy[1]. A więc różne ilości towarów tego samego rodzaju, wytwarzane w różnych krajach w ciągu równych czasów pracy, posiadają nierówne wartości międzynarodowe, których wyrazem są różne ceny, to znaczy różne sumy pieniężne w zależności od różnych wartości międzynarodowych. Względna wartość pieniądza będzie zatem mniejsza u narodu o bardziej kapitalistycznym trybie produkcji, niż u narodu, gdzie kapitalizm jest mniej rozwinięty. Wynika stąd również, że nominalna płaca robocza, pieniężny równoważnik siły roboczej, również będzie wyższa w pierwszym kraju niż w drugim, co bynajmniej nie znaczy, aby to samo tyczyło również płacy rzeczywistej, to jest środków utrzymania, oddanych robotnikowi do rozporządzenia.
- ↑ W innem miejscu zbadamy, jakie okoliczności mogą zmodyfikować prawo to, w zastosowaniu do wydajności pracy, w poszczególnych gałęziach produkcji.
