Jest rzeczą charakterystyczną, że aż do 18-go wieku poszczególne rzemiosła zwały się misterjami (mystéres — tajemnice), w których mrok przenikać mógł jedynie wtajemniczony w ich praktykę i wiedzę zawodową[1]. W sławnej „Livre des mètiers“ [„Księdze rzemiosł“] Etienne’a Boileau znajdujemy między innemi przepis, że czeladnik, przyjmowany do grona majstrów, winien składać przysięgę, że „braci swych kochać będze miłością braterską, że wspierać ich będzie, każdego w jego rzemiośle, że tajemnicy zawodowej samowolnie nie zdradzi“.
Wielki przemysł zdarł zasłonę, która ukrywała przed okiem ludzi ich własny społeczny proces produkcji i każdą z pomiędzy różnych, samorzutnie wyodrębnionych gałęzi produkcji czyniła zagadką dla innych zawodów, a nawet i dla jednostki, wtajemniczonej w dany zawód. Zasada wielkiego przemysłu, aby każdy proces produkcji, rozpatrywany sam w sobie i zrazu bez związku z wykonywującą go dłonią ludzką, rozłożyć na składające go ruchy, zasada ta stworzyła całą naukę technologji nowożytnej. Pstre, napozór niepowiązane ze sobą i skostniałe formy społecznego procesu produkcji ustąpiły miejsca świadomym i planowym zastosowaniom nauk przyrodniczych, systematycznie zróżniczkowanym w zależności od zamierzonego wyniku użytecznego.
Technologja wykryła również owe nieliczne, główne, zasadnicze formy ruchu, w których z konieczności dokonywa się wszelka czynność wytwórcza ciała ludzkiego, pomimo całej różnorodności stosowanych narzędzi; podobnie mechanika, pomimo największej zawiłości maszyn, nie łudzi się co do tego, że polegają one na stałem powtarzaniu prostych środków mechanicznych.
Przemysł nowożytny nigdy nie uważa i nie uznaje istniejącej formy procesu produkcji za ostateczną. Jego podstawa techniczna jest więc rewolucyjna, podczas gdy podstawa wszystkich poprzednich sposobów produkcji była z natury swej konserwatywna[2]. Zapomocą maszyn, procesów chemicznych i in-
- ↑ Musiał on nawet przysięgać, że w interesie ogółu nie będzie zwracał uwagi nabywców na braki cudzej roboty dla zachwalania swego własnego towaru.
- ↑ „Burżuazja nie może istnieć, nie rewolucjonizując bezustannie narzędzi produkcji, a więc stosunków produkcji, a więc całokształtu stosunków społecznych. Natomiast dla wszystkich wcześniejszych klas przemysłowych pierwszym warunkiem istnienia było zachowanie bez
