Strona:PL Marx Karl - Kapitał. Krytyka ekonomji politycznej, tom I, zeszyty 1-3.pdf/479

Wystąpił problem z korektą tej strony.

tych samych robotników do tych samych czynności^[1]. Ponieważ zaś nie robotnik nadaje fabryce ogólny ruch, lecz maszyna, przeto ustawiczna zmiana osób może się odbywać bez przerw w przebiegu pracy. Uderzającym dowodem słuszności tego twierdzenia jest system zmian [Relaissystem], wprowadzony przez fabrykantów angielskich w czasie ich „buntu“ w latach 1848 — 1850. Szybkość wreszcie, z jaką w wieku młodzieńczym można się nauczyć pracy przy maszynie, czyni zbytecznem kształcenie specjalnej kategorji robotników wyłącznie do pracy maszynowej^[2]. Ale czynności niewykwalifikowanych pomocników po części mogą być wykonywane przez same maszyny^[3], po części

↑ Przyznaje to i Ure. Powiada on, że robotnicy „w razie konieczności mogą być przez kierownika.przesuwani od jednej maszyny do drugiej, poczem wola z triumfem: „Tego rodzaju zmiany stoją w oczywistej sprzeczności z dawną rutyną, polegającą na podziale pracy, t. j. na tem, że jeden robotnik kształtuje główkę szpilki, drugi ostrzy jej koniec i t. d.“ Raczej powinienby on zapytać, dlaczego fabryka automatyczna porzuca tą „dawną rutynę“ jedynie „w razie konieczności“?
↑ Gdy brak ludzi, jak naprzykład w czasie wojny domowej w Ameryce, burżuazja w drodze wyjątku używa robotników fabrycznych do najgrubszych robót, jak budowa dróg i t. d. Angielskie „warsztaty narodowe“ z roku 1862 i.późniejsze warsztaty dla bezrobotnych w przemyśle bawełnianym tem się różniły od warsztatów francuskich z r. 1848, że w tych ostatnich robotnik wykonywał nieprodukcyjne roboty na koszt pńastwa, w pierwszych zaś produkcyjne roboty miejskie na korzyść burżuazji i przytem wykonywał je taniej od zwykłych robotników, z którymi zmuszony był konkurować. „Wygląd fizyczny robotników przemysłu bawełnianego jest teraz niewątpliwie lepszy. Przypisuję to, gdy chodzi o mężczyzn, publicznym robotom na. świeżem powietrzu“. Mowa tu o robotnikach fabrycznych z Preston, użytych do osuszania „błot prestońskich“ („Reports of insp. of fact. for october 1865“, str. 59).
↑ Przykład: różne przyrządy mechaniczne, wprowadzone w przemyśle wełnianym — po wejściu w życie ustawy z r. 1844 celem zastąpienia pracy dziecięcej. Z chwilą, gdy dzieci samych panów fabrykantów będą musiały „terminować“ jako pomocnicy w fabryce, ten dział mechaniki, dotychczas leżący odłogiem, zacznie się natychmiast świetnie rozwijać. „Automatyczne przędzarki mulejowe należą do najniebezpieczniejszych maszyn. Wypadki najczęściej zdarzają się z małemi dziećmi, które czołgają się pod przędzarkami, będącemi w ruchu aby zamieść pod niemi podłogę. Wielu „Minders“ (robotników, zatrudnionych przy przędzarkach) było pociąganych za to do odpowiedzialności sądowej (przez — inspektorów fabrycznych) i skazywanych na kary pieniężne, ale bez jakiegokolwiek ogólnego pomyślnego wyniku. Gdyby producenci maszyn wymyślili choćby maszynę zamiataczkę, któraby zwolniła małe dzieci od konieczności czołgania się pod maszynami, to’ byłoby to bardzo cenne uzupełnienie naszych środków ochronnych“ („Reports of insp. fact. for 31st october 1866“, str. 63).

[1] Przyznaje to i Ure. Powiada on, że robotnicy „w razie konieczności mogą być przez kierownika.przesuwani od jednej maszyny do drugiej, poczem wola z triumfem: „Tego rodzaju zmiany stoją w oczywistej sprzeczności z dawną rutyną, polegającą na podziale pracy, t. j. na tem, że jeden robotnik kształtuje główkę szpilki, drugi ostrzy jej koniec i t. d.“ Raczej powinienby on zapytać, dlaczego fabryka automatyczna porzuca tą „dawną rutynę“ jedynie „w razie konieczności“?

[2] Gdy brak ludzi, jak naprzykład w czasie wojny domowej w Ameryce, burżuazja w drodze wyjątku używa robotników fabrycznych do najgrubszych robót, jak budowa dróg i t. d. Angielskie „warsztaty narodowe“ z roku 1862 i.późniejsze warsztaty dla bezrobotnych w przemyśle bawełnianym tem się różniły od warsztatów francuskich z r. 1848, że w tych ostatnich robotnik wykonywał nieprodukcyjne roboty na koszt pńastwa, w pierwszych zaś produkcyjne roboty miejskie na korzyść burżuazji i przytem wykonywał je taniej od zwykłych robotników, z którymi zmuszony był konkurować. „Wygląd fizyczny robotników przemysłu bawełnianego jest teraz niewątpliwie lepszy. Przypisuję to, gdy chodzi o mężczyzn, publicznym robotom na. świeżem powietrzu“. Mowa tu o robotnikach fabrycznych z Preston, użytych do osuszania „błot prestońskich“ („Reports of insp. of fact. for october 1865“, str. 59).

[3] Przykład: różne przyrządy mechaniczne, wprowadzone w przemyśle wełnianym — po wejściu w życie ustawy z r. 1844 celem zastąpienia pracy dziecięcej. Z chwilą, gdy dzieci samych panów fabrykantów będą musiały „terminować“ jako pomocnicy w fabryce, ten dział mechaniki, dotychczas leżący odłogiem, zacznie się natychmiast świetnie rozwijać. „Automatyczne przędzarki mulejowe należą do najniebezpieczniejszych maszyn. Wypadki najczęściej zdarzają się z małemi dziećmi, które czołgają się pod przędzarkami, będącemi w ruchu aby zamieść pod niemi podłogę. Wielu „Minders“ (robotników, zatrudnionych przy przędzarkach) było pociąganych za to do odpowiedzialności sądowej (przez — inspektorów fabrycznych) i skazywanych na kary pieniężne, ale bez jakiegokolwiek ogólnego pomyślnego wyniku. Gdyby producenci maszyn wymyślili choćby maszynę zamiataczkę, któraby zwolniła małe dzieci od konieczności czołgania się pod maszynami, to’ byłoby to bardzo cenne uzupełnienie naszych środków ochronnych“ („Reports of insp. fact. for 31st october 1866“, str. 63).

[1]

[2]

[3]