Strona:PL Marks - Pisma pomniejsze 3.djvu/41

do jednostki miary, która znowu przez to rozwija się następnie w skalę, iż dzieli się na części spółmierne, które są swoją drogą tak samo podzielne. Ilości złota wszakże mierzą się zapomocą wagi. Skala więc znajduje się już gotową w powszechnych miarach wagi metali, które przeto w każdym metalicznym obiegu służą zarazem już z samego początku za skalę cen.
 Ponieważ towary odnoszą się do siebie już nie jako wartości zamienne, które powinny być mierzone za pomocą czasu roboczego, lecz jako jednoimienne wielkości, mierzone za pomocą złota, to złoto z miary wartości przemienia się w skalę cen. Porównanie cen towarowych, jako różnych ilości złota, krystalizuje się w ten sposób we figuracyjach, które wryte zostają w idealne quantum złota i które przedstawiają je jako skalę o współmiernych częściach. Złoto, jako miara wartości i jako skala cen, posiada zupełnie różne funkcyje i pomięszanie jednej z drugą prowadzi do najdzikszych teoryj.
 Miarą wartości jest ono jako uprzedmiotowanie czasu roboczego, skalą cen — jako określona waga metalu. Miarą wartości złoto staje się wtedy, gdy jako wartość zamienna odnosi się do towarów, jako wartości zamiennych, w skali zaś cen określona ilość złota służy za jednostkę dla innych ilości. Miarą wartości jest złoto dlatego, iż wartość jego jest zdolna podlegać zmianom, skalą cen dlatego, iż jest ono ustanowione, jako niezmienna jednostka wagi. Tu, jak i przy wszelkiem wymierzaniu jednoimiennych wielkości, pewność i trwałość stosunków wymiernych jest decydującą. Konieczność ustanowienia pewnego quantum złota, jako jednostki miary, a zarazem spółmiernych jego części, jako poddziałów tej jednostki, wywołała do życia pojęcie, jakoby określona ilość złota, która posiada naturalnie zmienną wartość, była postawioną w stały stosunek wartościowy ku wartościom zamiennym towarów, przyczem niedostrzeżono tylko tego, iż wartości zamienne towarów przemieniają się w ceny, w ilości złota, zanim jeszcze złoto się rozwija w skalę cen.
 Rozmaite ilości złota przedstawiają względem siebie zawsze tenże sam stosunek wartościowy, niezależnie od zmian, którym wartość złota podlega. Niech ta wartość spadnie o 1000%, to jednak 12 uncyj złota będą warte potem, jak i przedtem, 12 razy więcej od jednej uncyi; w cenach rzecz cała zasadza się na stosunku rozmaitych ilości złota pomiędzy sobą. Z drugiej strony, uncyja złota bynajmniej nie zmienia swojej wagi przez zniżkę lub podwyżkę wartości, a więc i waga jego części spółmiernych pozostaje bez zmiany, ztąd wynika, że złoto, jako stała skala cen, oddaje zawsze te same usługi, bez względu na zmiany, zachodzące w jego wartości.
 Proces historyczny, który w dalszym ciągu wyjaśnimy z natury cyrkulacyi metalicznej, spowodował to, iż jedna i taż sama nazwa wagi została zachowaną dla zmiennej ciągle i spadającej wagi szlachetnych kruszców w ich funkcyi skali cen. Tak np. angielski funt oznacza mniej, niż ⅓ początkowej swej wagi, szkocki funt przed uniją już tylko ¹/₃₆, francuski livre ¹/₇₄, moravedi hiszpański ¹/₁₀₀₀, portugalskie re jeszcze mniejszą proporcyję. W taki sposób oddzieliły się od siebie historycznie nazwy wag metalowych od powszechnych nazw wag. Ponieważ określenie jednostki miary, jej spółmiernyeh części i ich nazw jest z jednej strony rzeczą najzupełniej konwencyjonalną, a z drugiej strony ponieważ określenie to powinno