Strona:PL Marks - Pisma pomniejsze 1.pdf/24

materyjał surowy, nie tylko materyjalne wytwory lecz również stanowi go i wartość zamienna. Wszystkie wytwory, z których on się składa, są towarami. Kapitał zatem jest to nietylko suma materyjalnych wytworów, jest nim również suma towarów wartości zamiennych, wielkości społecznych.
 Kapitał pozostanie bez zmiany, jeżeli zamiast wełny weźmiemy bawełnę, zamiast zboża — ryż, zamiast kolei żelaznych — parostatki, atoli przy tem założeniu, że bawełna, ryż, parostatki — te wcielenia kapitału posiadają tę samą wartość zamienną, tę samą cenę co i wełna, zboże, koleje żelazne pod postacią których poprzednio on bytował. Podścielisko kapitału może się bezustannie zmieniać, nie wywołując bynajmniej najmniejszej w nim samym zmiany.
 Lecz jeżeli wszelki kapitał składa się z sumy towarów t. j. wartości zamiennych, to jednak nie każda suma towarów wartości zamiennych stanowi kapitał.
 Każda suma wartości zamiennych jest wartością zamienną. Każda pojedyńcza wartość zamienna jest sumą wartości zamiennych. Np. dom wartujący 1000 marek stanowi zamienną wartość 1000 marek. Kawałek papieru, wartujący 1 grosz stanowi sumę 100 wartości zamiennych, równych każda setnej części grosza. Wytwory wymienialne na inne, są towarami. Ten stosunek, w jakim mogą być one pomiędzy sobą wymieniane, określa ich wartość zamienną, cenę zaś — jeżeli wyrazimy go w pieniądzach. Ilość tych wytworów nie zmienia ich przeznaczenia: być towarami lub stanowić wartości zamienne, lub też wreszcie mieć pewną określoną cenę. Drzewo, czy jest ono małem, czy dużem, jest zawsze bądź co bądź drzewem. Czyż żelazo dlatego, że się wymienia na inne towary nie łutami, a centnarami, traci wskutek tego swój charakter towaru, czyż przestaje być wartością zamienną? Od ilości zależy jedynie mniejsza lub większa wartość towaru, wyższa lub niższa jego cena.
 Jakże więc suma towarów, wartości zamiennych, staje się kapitałem?
 Staje się ona kapitałem przez to, że jako samodzielna siła społeczna t. j. jako siła, będąca w posiadaniu pewnej części społeczeństwa wzrasta i pomnaża się przez wymianę na bezpośrednia ludzką pracę. Istnienie klasy, nic nie posiadającej oprócz zdolności do pracy, jest koniecznym warunkiem istnienia kapitału.
 Tylko panowanie nagromadzonej dawniej, skrystalizowanej pracy nad bezpośrednią żywą pracą zamienia tę skrystalizowaną pracę w kapitał.
 Kapitał nie na tem polega, że nagromadzona dawniej praca może służyć żywej pracy jako środek do nowej produkcyi. Nie. Zasadza się on na tem, że żywa ludzka praca służy pracy nagromadzonej, jako środek do zachowania i pomnażania wartości zamiennej tej ostatniej.
 Co ma miejsce przy wymianile pomiędzy kapitałem a pracą najemną?
 Robotnik w zamian za swą pracę otrzymuje środki do życia, kapitalista wzamian za swe środki do życia otrzymuje pracę, wytwórczą działalność, twórczą siłę, za pomocą której robotnik nietylko zwraca to, co spożył, ale skrystalizowanej pracy nadaje jeszcze większą wartość, niż ją posiadała ona przedtem. Robotnik otrzymu-