45. Chciała Syrena daléj pieśni tony
Piać Albuquerqua świetnego pochwały,
Lecz przypomniała czyn w gniewie spełniony[1],
Co splamił sławę, głośną na świat cały.
Wódz — z woli wyższéj na to przeznaczony,
By wiekuistéj dorobił się chwały,
Podwładnym swoim winien serce brata
Nie zaś surowy sąd i topór kata.
46. A zwłaszcza wówczas, gdy głód, niewygody,
Niemoce, strzały i gromy moździerzy,
Kraj nieznajomy i zmienność pogody
Wyczerpią całą cierpliwość żołnierzy;
Srogości zwierza ten daje dowody,
Nie ludzkie serce ma, kto karę mierzy
Śmierci, — za łatwe do wybaczeń błędy,
Na słabość ludzką — miłości popędy.
47. I jakiż błąd był? kazirodztwa wina?
Czy gwałt na czystéj spełniony dziewicy?
Czy cudzołóstwem splamiona rodzina?
Nie, szał k’ rozwiązłéj, podléj niewolnicy.
Nawyk srogości, zazdrość, dyscyplina —
Nic nie tłómaczy sędziego prawicy:
Kto nie zna cugli na swą złość namiętną,
Na własną sławę rzuca czarne piętno.
48. Apellesowi Aleksander sławny
Oddał Kampaspę[2], cel jego zapału,
Choć ten nie walczył, jak żołnierz wytrawny,
W niebezpieczeństwach nie brał w nim udziału.
Dostrzega Cyrus, iż Arasp — przystawny
Stróż Panty[3] — gore od miłości szału,
Choć na nim święta obietnica cięży,
Iż go zła żadna żądza nie zwycięży: —
49. Miłość go zmogła — uległ po oporze,
I Pers mu słynny przebaczył łaskawie,
Zyskując sługę, który w innéj porze
Wielce mu w ważnéj przysłużył się sprawie.
Porwał Judytę na cesarskim dworze
Baldwin żelazny[4]; — lecz ciężkie bezprawie
Wybaczył Karol, ojciec jéj dostojny,
I ziemię Flandrji dał na posag hojny.
- ↑ Albuquerque, według kroniki Osoriusa, trzymał na statku kilka Indyanek wielkiéj piękności, bądź aby je ofiarować królowej Maryi, bądź w zamiarze ochrzczenia ich i następnie wydania za mąż za Portugalczyków. Kilku oficerów, podniecanych przez pewnego młodzieńca — Ruy Diaza, udało się w nocy na okręt, na którym znajdowały się branki; kiedy się to kilkakrotnie powtórzyło zawiadomiono wodza, który natychmiast Diaza powiesić kazał. Nie pomogły prośby ani groźby wspólników, karę spełniono; ale winowajcy oburzeni oczernili przed królem Albuquerque’a, jako okrutnika nadużywającego władzy, co mu wielce zaszkodziło.
- ↑ Aleksander Macedoński upodobał piękną Kampaspę i kazał Apellesowi odmalować jéj portret; ale spostrzegłszy, iż malarz sam się w niéj rozkochał, wspaniałomyślnie zaślubić mu ją dozwolił. (Lamarre.)
- ↑ Pantea, żona Abrodata, króla Suzyany, wpadła w ręce Cyrusa i została powierzoną dozorowi Araspa, który się chwalił, iż go wdzięk branki nie zniewoli. Stało się wbrew obietnicy, lecz Cyrus przebaczył winowajcy, siebie tylko o nieoględność oskarżając. (Lamarre.)
- ↑ Baldwin „Żelazne ramię“ — wykradł córkę cesarza Karola Łysego, słynną z piękności Judytę, ojciec wszakże przebaczył i nadał mu nowoutworzone margrabstwo Flandryi w 864 r. z tytułem dziedzicznego kraju lennego.
