Strona:PL Luís de Camões - Luzyady.djvu/105

i Roberta księcia Burgundyi. Hrabia Henryk portugalski, zięć Alfonsa VI-go, był wnukiem Roberta księcia Burgundyi a prawnukiem Roberta świetego.
 (ok. 32). Progne — Tereasz, książę Tracki, zbezcześcił Filomelę, siostrę żony swojéj Progny, i uciął nieszczęśliwéj język; żona przez zemstę zabiła własnego syna, Itysa, i dała go ojcu do zjedzenia.
 (ok. 32). Medea — żona Jazona, opuszczona przez niego dla innej, zgubiła czarami swą rywalkę i zabiła własne, z Jazona urodzone, dzieci.
 (ok. 32). Scylla — córka Nizusa, króla Megary, — zakochana w Minosie, obcięła ojcu włos, od którego zależał los miasta i życie królewskie.
 (ok. 39). Peryl — wynalazł dla przypodobania się królowi Agrygentu Falarysowi maszynę w kształcie wołu dla pieczenia w niéj żywcem ludzi, i sam w niéj pierwszy spalony został.
 (ok. 39). Sinnis — zamieszkały na międzymorzu korynckiém — zabijał podróżnych, przywiązując ich do drzew zgiętych, które następnie puszczane rozrywały ciała na sztuki. Zabił go Tezeusz.
 (ok. 44). Termodon — dziś Termeh — wpadał do Euksynu pod Temiscyrą. Nad tą rzeką podanie umieszcza kraj Amazonek.
 (ok. 57). Stara legenda luzyjska czyni Ulisesa założycielem Lizbony, zwanej niegdyś Ulissipo.
 (ok. 71). Wolarz — (Bootes) — jedna z północnych konstelacyj niedaleko wielkiéj Niedźwiedzicy położona.
 (ok. 77), Atlas — Tytan — syn Japeta i Klimeny, zą karę, iż brał udział w szturmie Tytanów do Olimpu, musiał dźwigać sklepienie niebieskie.
 (ok. 77). Anteusz — syn Neptuna i ziemi — uczynił ślub wzniesienia świątyni z czaszek ludzkich. Herkules walczył z nim i nieraz zwalał na ziemię, lecz olbrzym, dotknąwszy swéj matki-ziemi, zawsze odzyskiwał siły. W końcu Herkules podniósł go w powietrze i zdławił.
 (ok. 77), Ampeluza — dziś Spartel — przylądek między Tangierem i Ceuta.
 (ok. 77). Juba II otrzymał od Augusta obie Maurytanie i część Getulii. Pod nazwą jego państwa Camoens rozumie tu Maurów Afryki północnéj (Lamarre).
 (ok. 84). W chwili śmierci Alfonsa kraj został nawiedzony klęską ogólnej powodzi: górskie potoki wylały się na doliny, rzeki zaś i rzeczułki wyszły ze swych brzegów.
 (ok. 100). Hidaspes — rzeka Dżelam w Pendżabie.
 (ok. 105). Moluka — rzeka w Maurytanii wypływająca z gór Atlasu.
 ok. 113)„Święty Jakób z Compostelli!” — okrzyk wojenny Hiszpanów.
 (ok. 118). Inez de Castro, — dama dworu Konstancyi, żony następcy tronu, Don-Pedra, obudziła w sercu tego księcia gwałtowną miłość; odkrycie téj miłości przyprawiło, jak mówią, o śmierć wielce do niego przywiązaną małżonkę. Naród oburzył się przeciwko Inezie, zwłaszcza że wobec oznak szacunku i przywiązania, jakie jej okazywał młody książę, nie można było wątpić, iż po śmierci Alfonsa zasiądzie ona obok Don Pedra na tronie portugalskim. Obawiano się, ażeby dzieci Inezy nie otrzymały w sercu ojcowskiém pierwszeństwa przed synem Konstancyi. Król Alfons, podniecany przez wrogów rodziny Castro, udał się z kilku zbrojnemi do Montemor – o velho, gdzie mieszkała Inez, wybierając porę, kiedy Don Pedro był na polowaniu. Widok trojga dziatek i błagania Inezy, rozczuliły króla do tego stopnia, iż wyszedł, nie wydawszy wyroku śmierci, lecz wówczas towarzyszący mu panowie zaczęli podburzać go nanowo; w końcu udali się sami do zamku i zamordowali biedną ofiarę. Rozżalony Don-Pedro zbuntował się przeciw ojcu, ogniem i mieczem spustoszył posiadłości morderców; po długich dopiéro zabiegach duchowieństwo i królowa Beatryks zdołali doprowadzić do zgody ojca z synem. Po śmierci Alfonsa Don-Pedro pojmał swych wrogów, których mu