wśród społeczeństwa naszego, sądziłem przytem, że naród nasz prędzej i lepiej niż każdy inny odczuć i zroumieć potrafi konieczność takiego języka. Wszak my już przeszło stolecie całe dźwigamy niewymownie przykry ciężar uczenia się po szkołach przedmiotów, wykładanych w języku wrogów, którzy postanowili zagładę naszej cywilizacyi i naszego języka. Z innej znowu strony wielojęzyczność samego naszego społeczeństwa i wielojęzyczność narodów kulturalnych wymagają nadmiernej pracy umysłowej, by módz podołać olbrzymi trud nauki tych wszystkich narzeczy i języków, co szczególniej dla nas jest ciężkiem zadaniem, bo nie posiadamy daru polyglotycznego. Wymienione okoliczności powinne byłyby dać łatwy przystęp dla idei o języku międzynarodowym u nas i ułatwiać czynność propagandy; tak sądziłem i w czerwcu 1903 roku wygłosiłem odczyt na posiedzeniu naukowem tow. przyrodników polskich imienia Kopernika. Na ten odczyt zaproszeni zostali członkowie tow. filologicznego i prof. szkół średnich. Po wykładzie rozdałem broszurkę prof. dr. L. Couturat w tłumaczeniu polskiem, wydaną własnym moim kosztem. Prosiłem następnie, aby każdy z uwagą przeczytał argumenty w tej broszurze zawarte, i po feryach letnich, na jednem z posiedzeń tow. filologicznego zdanie swoje w tej tak ważnej dla nas kwestyi wypowiedzieć raczył. Jako referenta ze strony tow. filologów wybrano prof. G. Blat‘ta. Otóż na zgromadzeniu tow. rzeczonego, odbytem w jesieni 1903 debatowano, przy bardzo nielicznym udziale członków, — jeszcze raz nad kwestyą języka międzynarodowego. Referent wypowiedział nieprzychylne zapatrywania swoje na całą sprawę, jemu wtórowali inni z wyjątkiem śp. prof. Kaliny — tak tedy kwestya idei języka międzynarodowego na razie wśród grona ludzi nauki pogrzebaną została. Niezrażony obojętnością nieprzychylną ze strony osób wieku dojrza-
