Strona:PL Lindeman-Toksykologja chemicznych środków bojowych.djvu/263

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

Objawy zatrucia ogólnego mogą powstać nagle niemal bezpośrednio po działaniu odpowiedniego stężenia siarkowodoru. Dlatego więc siarkowodór zalicza się do gazów o działaniu ogólnem. Symptomy zatrucia — zawrót głowy, nudności, wymioty, nagła utrata przytomności, skurcze i śmierć.
Tylko w największych stężeniach, o wiele znaczniejszych niż te, które są niezbędne do wywoływania porażenia ośrodka oddechowego, mamy też odpowiednie zmiany składu krwi — tworzenie się tak zwanej sulfhemoglobiny. Dlatego w warunkach zatrucia ustroju żywego związek ten nigdy nie powstaje i otrzymano go tylko przez działanie H2S na rozczyn krwi in vitro.
Ze względu na omówione właściwości działania, H2S stanowi swego rodzaju przejście od trucizn krwi do trucizn układu nerwowego. Drażniące właściwości jego mają drugorzędne znaczenie.

§ 120. Nitryle i izonitryle.

Ostatnią grupą wśród trucizn o działaniu ogólnem jest grupa związków cyanowych i izocyanowych. Z całego szeregu, należących do tej grupy ciał jeden tylko cyanowodór czyli kwas pruski posiada znaczenie środka bojowego.
Używany przez Niemców w pociskach (Nr. 12) chlorek feniloizokarbilaminy wykazał wyraźnie właściwości drażniące; porażenia charakteru ogólnego w takim sposobie użycia nie były wyraźne. Prawdopodobnie nie różnią się one od działania ogólnego innych karbilaminów.
Z punktu widzenia chemicznego są to związki rodnika C ⋮ N albo N ⁞ C t. j. trój albo pięciowartościowego azotu, względnie dwu lub cztero wartościowego węgla połączonego z azotem. Związki pierwszego rodzaju (nitryle albo cyanki) są wogóle czynniejszemi truciznami niż drugiego (izocjanki, izonitryle albo karbilaminy). Rodnik CN łatwo się polimeryzuje, tworząc gaz cyan i jego polimery CN−CN, a z rodnikami alkoholowemi tworzy on nitryle. Nitryle można też rozpatrywać jako organiczne kwasy, w których grupa karboksylowa jest zastąpiona przez rodnik CN. Według tego kwas pruski HCN jest formonitrylem (nitrylem kwasu mrówczanego), CH3 CN albo cyanek metylu jest acetonitrylem, C6H5CN czyli cyanek fenilu jest benzonitrylem i t. d. Nitryle są wogóle tem skuteczniejszemi truciznami, im mniejszą jest grupa połączona z CN. Dlatego najjadowitszym z nitrylów jest bezwątpienia kwas pruski.
Rodnik CN wstępuje również w ścisłe połączenia z siarką