Strona:PL Lindeman-Toksykologja chemicznych środków bojowych.djvu/251

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

foranów wapna, piasku i węgla w piecach elektrycznych (Ameryka), albo przez spalanie węgla (koksu) w specjalnych piecach w strumieniu czystego tlenu (przez redukcję zapomocą rozżarzonego węgla powstałego pierwotnie CO2, według wzoru CO2 + C = 2CO). Podobny odczyn, charakteryzujący niezupełne utlenienie węgla, powstaje w każdym piecu w razie niedostatecznego dopływu powietrza. Dlatego źle funkcjonujące piece są najpospolitszem źródłem zatruć czadem, zwłaszcza piece żelazne i żelazne rury dymowe, ponieważ przez rozgrzane do czerwoności żelazo czad przechodzi z łatwością.
Drugiem, niemniej zwykłem źródłem zaczadzeń w dużych miastach, jest gaz świetlny. Zwykły gaz węglowy zawiera 6 — 10% CO; gaz wodny aż do 41%; gaz generatorowy 34%, gaz dawsonowski 25%.
Wojna ostatnia dowiodła, że czad odgrywa również poważną rolę w powstawaniu zatruć podczas spalania materjałów wybuchowych. Takie wypadki tworzą specjalny rodzaj zatruć bojowych, zwany zatruciem gazami wybuchowemi. Oprócz tlenku węgla odgrywają tutaj poważną rolę również tlenki azotu. Powstałe przy spalaniu środków wybuchowych gazy mają następujący skład:

%% CO CO2 H2 CH2 N H2S NO2
proch myśliwski 3,6 — 9,3; 27,5 — 61,24 11,42; 1 — 2,3;
pyroksylina 46,8; 16,8; 20,4; 1,3; ? do (9)
dynamit 34; 32,6; 10; 0,75; ? (48,2)
kwas pikrynowy 61,05; 3,46; 13,18; 1.02; ? ?
trotyl 57,01; 1,93; 20,45; ? (30)

Używany do zapalników piorunian rtęci rozkłada się również podczas wybuchu z powstaniem CO a mianowicicie:

HgC2N2O2 = Hg + 2CO + N2

Dlatego zarówno działa własne, jak i pociski wroga są obfitem źródłem czadu. Zatrucia na polach walki w odpowiednich warunkach mogą powstawać nieświadomie bez używania jakichkolwiek trucizn specjalnych. Najniebezpieczniejszem miejscem pobytu z tego punktu widzenia są pewne części statków bojowych. Dlatego, żeby zapobiec takim zatruciom, proponowano dla marynarzy użycie masek z hopkalitem, których jedyną wadą jest ich kosztowność.
Losy CO w ustroju zwierzęcym nie są jeszcze dostatecznie zbadane. Ustalono, że większa jego część wydziela się zpowrotem przez płuca i że w ustroju nie powstają z niego znaczniejsze