Strona:PL Lindeman-Toksykologja chemicznych środków bojowych.djvu/038

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została skorygowana.
— 32 —

których jest chwilowe odurzenie, utrata przytomności, głęboki sen z następnym powrotem do normy. Okazało się jednak, że nawet prawdziwe narkotyki, jak chloroform, nie są zupełnie obojętnemi, i że sposobność nagromadzenia się w znacznych ilościach wskutek rozpuszczalności w lipoidach jest zasadniczą cechą wielu trucizn o zupełnie innych sposobach działania na organizm.
Podstawą teorji Overtona-Mayer’a, mającej takie poważne znaczenie dla zrozumienia sposobu działania trucizn wogóle, jest znane prawo chemji fizycznej, według którego stężenie substancji, rozpuszczalnej w dwóch nawzajem nierozpuszczalnych lub mało rozpuszczalnych płynach, tworzących więc dwie oddzielne fazy, jak woda i olej, jest zależne od jej rozpuszczalności w każdym z tych płynów. Stężenie jest wprost proporcjonalne do tej rozpuszczalności. Okazało się, że zdolność wywoływania narkozy wzrasta równolegle do powiększenia rozpuszczalności w oleju i zmniejsza się równolegle do rozpuszczalności w wodzie. Naprzykład omówione stosunki dla alkoholów szeregu tłuszczowego są takie (doświadczenia na kijankach).

Wzór Rozpuszczalność Stężenie narkotyzujące
w wodzie w oleju
CH3OH 1/50 16,04
C2H5OH 1/1 12,4
C3H7OH 8/1 1/1 6,6
C4H9OH 1/12 2,74
C6H13OH 1/2000 0,04


Dla estrów etylowych homologicznych kwasów tłuszczowych mamy takie stosunki.

Wzór Rozpuszczalność Stężenie narkotyzujące
w wodzie w oleju
C2H5CO2H 1/1 4/1 5,18
C2H5CO2CH3 1/15 3,06
C2H5CO2C2H5 1/50 3,06
C2H5CO2C3H7 1/200 0,56
C2H5CO2C4H9 1/500 0,27