Strona:PL Limanowski Bolesław - Socyjalizm jako konieczny objaw dziejowego rozwoju.pdf/51

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

ustawała jednak pracować. Nie mogąc — wskutek prześladowania policyjnego — w 1850 r. przeprowadzić związku stowarzyszeń robotniczych, 1862 r. wróciła znowu do potrzeby skojarzenia usiłowań robotników; a skutkiem tego powstało Międzynarodowe Stowarzyszenie. Kiedy zaś we Francyi w r. 1868 przywrócono prawo zgromadzeń publicznych, sztandar socyjalistyczny, podniesiony przez światlejszych robotników, coraz powszechniejsze zyskiwał uznanie w klasie pracującej.

 W 1848 r. Niemcy wzięły też żywszy udział w ruchu robotniczym. Wtedy już zwrócili na siebie uwagę Karol Marx, Engels, Liebknecht[1], Lassalle. Pierwsi dwaj należeli do stronnictwa komunistycznego i byli autorami jego manifestu jeszcze w 1847 r., wydanego w Londynie. Po zgnieceniu rewolucyi, burżuazyja owładnęła ruchem robotniczym. Były sędzia Schultze-Delitzsch[2] organizował rozmaite robotnicze stowarzyszenia, zwłaszcza między innemi zaliczkowe i kształcące (Arbeiter-Bildungs-Vereine) m iały wielkie powodzenie. Kiedy jednak w dalszym rozwoju kwestyja społeczna wyszła z ciasnych szranek, w które starano się ją zamknąć, Szultze stanął jej w poprzek. Wówczas wystąpił to z ciszy swego gabinetu wysoce uzdolniony pisarz, mówca i agitator, Ferdynand Lassalle, wykazał historyczne znaczenie idei robotniczej, wynicował płytkość rozumowań burżuazyi liberalnej, zdruzgotał Szultzego i sam stanął na czele prac klasy robotniczej.[3] Za jego to staraniem, stanął w maju 1863 r. w Lipsku „Powszechny niemiecki robotniczy związek (Der allgemeine deutsche Arbeiter-Verein), który utorował drogę działaniu Międzynarodowego Stowarzyszenia.

  1. ↑ Przypis własny Wikiźródeł Wilhelm Liebknecht (1826-1900) – niemiecki socjaldemokrata, jeden z założycieli SPD, ojciec późniejszych działaczy lewicowych, Karla i Theodora.
  2. ↑ Przypis własny Wikiźródeł Hermann Schulze-Delitzsch (1808-1883) – niemiecki polityk i ekonomista, współzałożyciel DFP.
  3. ↑ W przekładzie polskim mamy następujące utwory Lassalle’a: „Program robotników“, wydanie trzecie, Lwów, 1878; „Kapitał i praca“, przełożył K. W. Lwów, 1878; „Pośrednie podatki i położenie klas pracujących“, przełożył K. W. Lwów, 1878.
Źródło: „https://pl.wikisource.org/w/index.php?title=Strona:PL_Limanowski_Bolesław_-_Socyjalizm_jako_konieczny_objaw_dziejowego_rozwoju.pdf/51&oldid=2332116”