ziemię i narodowość; religii, łączącej lud i język. Jako więc w posłannictwie narodu objawiła nam się najwyższa idea ojczyzny i najzupełniejszy jej żywot, tak w dziejach, będących dagerotypem tego posłannictwa, świeci najwyższa myśl narodowa i najzupełniejszy obraz ojczyzny.
Omnium societatum nulla est gravior, nulla arior, quam ea, quae cum republica est unicuique nostrum. Cari sunt parentes, cari liberi, propinqui, familiares, sed omnes omnium caritates patria una complexa est: pro qua quis bonus dubitet mortem oppetere, si ei sit profuturus?[1]
Cicero de officiis I. 17. |
Od czego zaczęliśmy, na tem kończymy pojęcie nasze o Ojczyźnie. Ziemia była jej pierwszą podwaliną materyalną, do tej ziemi wraca naród spełniający posłannictwo swoje. Te liczne mogiły braci naszych, te pola krwią ich utłuszczone, te groby wreszcie pomartych pokoleń, wszystko to w tę ziemię zstąpiło, która była teatrem spełniającej się misyi narodu. Ta sama ziemia nas i nasze dzieci, i późne jeszcze pokolenia zagarnie, i będzie jedność narodu i ziemi, a nad tą ziemią w dziejach ludzkości świecić kiedyś będzie nieśmiertelnością gwiazda tego narodu.
Pojęcie ojczyzny przeprowadziliśmy przez dziewięć jej rozczłoń w następującym całokształcie:
- ↑
Omnium societatum nulla est gravior... (łac.) — fragment traktatu O powinnościach (łac. De oficiis) Marka Tulliusza Cycerona; w przekładzie Erazma Rykaczewskiego brzmi on: żadnego nie znajdziesz ważniejszego, droższego, jak ten [związek], który między każdym z nas a Rzecząpospolitą zachodzi. Drodzy nam są rodzice, drogie dzieci, drodzy krewni i przyjaciele, ale wszystko co nam jest najdroższem, ojczyzna w sobie zawiera, za którą jaki dobry obywatel wahałby się dać gardło, gdyby mógł jej przez to dopomódz?
