jaciołom, świadczą usługi ojczyźnie, a za to zyskują prawo do wdzięczności, nabywają wielkiej sławy, dochodzą do najwyższych godności, pędzą resztę życia przyjemniej i okazalej, a dzieciom pozostawiają w spuściźnie lepsze warunki dla życia. Nie można więc dlatego tylko, że państwo nasze nie podejmuje na swój koszt ćwiczeń wojennych, nie przykładać się do nich z pomocą prywatnych swych środków, lecz owszem tem niemniej należy dbać o nie. Bądź przekonany, Epigenesie, że i w żadnej innej walce, przy żadnej innej czynności, nie zaszkodzi ci to, że będziesz fizycznie lepiej rozwinięty, bo siły te są potrzebne we wszystkich czynnościach ludzkich. Naprzód przy wszystkich zajęciach, przy których siły fizyczne są w użyciu, bardzo ważne jest jak najlepsze ich rozwinięcie. Następnie, któż nie wie, że i przy pracy umysłowej, przy której na pozór najmniej potrzebne są siły fizyczne, wielu ludzi ciężko szwankuje dlatego, że nie są zdrowi ciałem? Wtedy często u wielu ludzi wskutek złego stanu fizycznego taka opanowywa ich umysł niepamięć, małoduszność, niezadowolenie, a nawet szaleństwo, że zapominają i to, czego się nauczyli. Tymczasem ludzie zdrowi fizycznie są zupełnie bezpieczni i wcale im to nie zagraża, że mogą wskutek złego rozwinięcia sił swoich uledz podobnemu losowi Owszem naturalną jest rzeczą, że należycie rozwinięte siły fizyczne pozwalają osiągnąć rezultaty, odmienne od tych, które zły ich stan sprowadza. I jakichto, w rzeczy samej, trudów nie przeniósłby rozumny człowiek, byleby tylko przyswoić sobie nabytki, zostające w przeciwieństwie do wspomnianych wyżej dolegliwości! Wstyd jest także wskutek zaniedbania siebie postarzeć się przedwcześnie, wprzód nim
