włościanie.
Ogół włościaństwa stanowili chłopi, poddani majątków szlacheckich i magnackich. Niżej od nich stała w hierarchji społecznej wspomniana klasa bezrolnych, najmitów i parobków dworskich; wyżej topniejąca ustawicznie warstwa drobnych posiadaczy stanu włościańskiego, wolnych obywateli i niezależnych, acz ubogich, gospodarzy wiejskich, którzy, jako właściciele ziemscy, uczestniczyli w zgromadzeniach ludowych i służyli w pospolitem ruszeniu narodowem w charakterze „gminu pieszego“ (kakoj pedzoj) w przeciwstawieniu do „piechoty szlacheckiej“ (esthloj pedzoj), rekrutującej się z drobnych zbiedniałych ziemian pochodzenia rycerskiego i przypominającej naszą szlachtę chodaczkową lub anglosaskich rycerzy hrabstw. Przyczyny topnienia drobnej wolnej własności kmiecej wykryć nie trudno. Wyraźnie zresztą wskazywał je Hezjod, przedstawiając obawę utraty gruntów jako największą troskę rolnika. Najgroźniejsze dlań były wojny, rujnujące drobne gospodarstwo pod nieobecność właściciela, który, jako człowiek wolny i gospodarz na własnem, musiał iść (hèpesthaj), za swoim senjorem, we własnym rynsztunku i z własnemi zapasami żywności. Dalej – na grunty zbiedniałego kmiecia czyhał sąsiad szlachcic lub magnat, który „zawsze był górą, ilekroć wszczął sprawę z włościaninem“ (krejsson gar basileus, hotan chosetaj andri che rei). Pierwsza przyczyna otwierała drogą dobrowolnej „komendacji“, przez którą kmieć przekazywał panu swe grunta, by odtąd pozostawać na nich w charakterze nie właściciela, lecz czynszowego, a często i pańszczyźnianego dzierżawcy. Druga prowadziła do przekształcenia wolnego gospodarza w poddanego chłopa lub parobka (thes). Rosła
