niewolnicy, rumaka bojowego, zbrolcy lub trójnoga ze spiżu. Niejeden biedniejszy rycerz w nagrodzie widział cel swego udziału w popisach i traktował turniej jako, obok wojny i rozboju, korzystne zajęcie poboczne. Rozrywki i obyczaje szlachty homerowej charakteryzowała średniowieczna mieszanina barbarzyństwa i kultury. Iljada pełna jest opisów okrucieństw, mordów i znęcania się nad nieprzyjacielem – nie mniej, niż pieśń o Niebelungach. A jednocześnie na zamku króla Feaków Alcynousa panowała dworska etykieta, wszędzie surowo przestrzegano zasad gościnności ba! umiano niekiedy zachować się z taką galanterją iście rycerską, jak Odyseusz w scenie powitania Nauzykai (Odyseja VI). Kurz i kopeć pokrywał ściany i wiszące na nich ozdoby w komnatach pałacu Odyseusza, na podwórcu zamkowem piętrzyła się kupa nawozu, po kątach sali biesiad i obrad walały się całe stosy śmieci i ogryzków. Ale rycerstwo stroiło się w haftowane kostjumy, trefiło włosy, nosiło pozłacane pancerze i szyszaki, harcowało na rumakach w pozłocistych lub purpurowych rzędach. Damy, żony i córki „basileusów“, nawet w czeladnej chodziły utrefione, wyróżowane lub wybielone, z mnóstwem szpilek kosztownych, złotych kolczyków, naszyjników, bransolet i pierścieni we włosach, na piersi, nogach, rękach i palcach.
Cała przepaść różnic społecznych, kulturalnych i obyczajowych dzieliła stan szlachecki od masy narodu. Rycerz z Peloponezu czuł się bliskim szlachcica z Tessalji, ale nie mógł i nie umiałby obcować z chłopem, mieszkańcem własnego kraiku. To też ludem, jako odrębną niższą rasą, epopeja nie zajmuje się zgoła. Jak w romansach średniowiecznych, tak samo w Iljadzie
