społeczny w Grecji
w w. VIII–VII
przed Chr.
Jak wielkie odkrycia geograficzne końca XV. i początku XVI w. dają początek czasom nowożytnym, tak średniowiecze greckie skończyło się wraz z wielkim ruchem kolonizatorskim w. VIII i VII przed Chrystusem. Spotężniały w nim młode miasta, wyrosłe na miejscu lub obok zamków arystokracji Homerowej na tle rozwoju żeglugi, handlu i przemysłu. Stały się one ogniskami nie tylko ekonomicznego, lecz i politycznego życia, stolicami kraików-kantonów czyli miastami-państwami. Mnóstwo ich wyrosło w małoazjatyckiej Jonji, na wyspach Archipelagu, Eubei, przesmyku Korynckim, w Attyce oraz kolonizowanej części Francji i Hiszpanji. Ruch handlowy objął stopniowo cały świat helleński i wszystkie przedmioty użytku codziennego: odzież, ceramikę i produkty spożywcze. Potężnie zapanował pieniądz jako pośrednik w wymianie i środek wypłaty; rozwinęła się na wielką skalę gospodarka pieniężna. Przemysł przekształcił się z rzemieślniczego w fabryczny, co wobec braku maszyn wyraziło się w nagłym kolosalnym wzroście niewolnictwa. Niewolnik-parobek lub czeladnik stał się robotnikiem; prysła patrjarchalna więź, która za czasów Homerowych łączyła go z panem: dawny opiekun i zwierzchnik stał się przedsiębiorcą. Handel ludźmi rozwinął się, jak w w. XVI–XVII, w uprawiany na olbrzymią skalę proceder: z nad morza Czarnego przywozili towar scytyjski kupcy greccy, Syryjczyków i Egipcjan dostarczali Fenicjanie, na których też prorok izraelski starał się ściągnąć pomstę Jehowy, że nie tylko złoto i srebro, ale Judejczyków i Jerozolimitan sprzedawali Grekom joń-
