Strona:PL Kozłowski - Współczesna polska literatura filozoficzna.djvu/13

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została uwierzytelniona.

1899, II). Oprócz wymienionych pisarzy, poświęcających się całości filozofii lub psychologii, szereg dzieł filozoficznych wyszedł z pod pióra uczonych specyalistów lub osób, które uprawiają jedną z gałęzi nauk filozoficznych. Znany matematyk Samuel Dickstein opracował „Życie i prace Hoene Wrońskiego” (1896). Dzieło to bardzo cenne, oparte na rękopiśmiennym materyale i rzadkich edycyach dzieł znakomitego filozofa, zaopatrzone w katalog wszystkich niewydanych jego dzieł; a chociaż autor przedewszystkiem ocenia prace matematyczne Hoene-Wrońskiego, nie mniej wszakże i filozof znajdzie tu wiele ważnych dla siebie rzeczy. Ogłosił także „Korespondencyę Kochańskiego z Leibnizem” („Przegląd Filozoficzny” 1898). Prócz tego w dziełach swoich matematycznych potrąca Dickstein o zagadnienia, jeśli nie w ścisłem znaczeniu filozoficzne, to w najbliższej styczności z filozofią zostające. Do takich należą: „Pojęcia i metody matematyki” (1891), „Matematyka i rzeczywistość” (1893). Podobnież potrąca o zagadnienia filozoficzne w pracach swych matematycznych Wł. Gosiewski (że wymienimy chociaż najnowszą: „Z dziedziny rachunku prawdopodobieństwa” w „Wiadom. matemat.” 1900).

W. Daisenberg wydał „Dzieje filozofii prawa i państwa” (T. I. 1875) oraz „Filozofię Leibniza” (1875). Jul. Niemirycz ogłosił pierwszy tom „Filozofii historyi prawa” (1874) oraz „Badania filozoficzne tajemnicy życia” (1869 — 1870). Tadeusz Korzon poświęcił kilka prac filozofii dziejów (artykuły w „Wielkiej Encyklopedyi Illustrowanej”[1]. Szczególniej wszakże uprawiana jest niwa socyologiczna. Z ludzi starszego pokolenia najwybitniejsze stanowisko zajmują tu: Ludwik Gumplowicz oraz Bolesław Limanowski. Pierwszy jest autorem „Systemu socyologii” (1886). Zasadniczą myślą jego socyologii jest ta, że postęp ludzkości spowodowany został przez walkę ras. Rozwija ją prócz wyżej wymienionego dzieła polskiego w następujących: „Der Rassenkampf” (1883), — „Grundriss der Sociologie (1885), — „Sociologie und Politik” (1892), — „Die sociologische Staatsidee” (1892). W „Przeglądzie Filozoficznym” umieścił: „Ibn Chaldun, socyolog arabski XIV w.” (1898) i „Socyologiczne pojmowanie dziejów” (1899). Bolesław Limanowski pracuje przeważnie w zakresie socyologii i historyi teoryi socyalnych. Ważniejsze dzieła jego są: „Socyologia Augusta Comte’a” (1875), — „Plato i jego rzeczpo-

  1. Historyozofia Comte’a, Augustyna, Bossueta, Danielewskiego, Drapera. Ogłos iłtakże „Poranek filozofii greckiej“ w „Bibl. Warsz“, 1873.