Strona:PL Jerzy Żuławski - Prolegomena.djvu/073

— 65 —

dopiero, stwarzać piękno ze siebie i dla innych, absolutniej, samodzielniej, bez pobudki, to jest być artystą! Artystą, prawdziwym twórcą, mówię, nie sztukmistrzem ani zręcznym rzemieślnikiem... Czuć światy, które się tam w głębi duszy z iskierki, z niczego rodzą, utrwalać je w pewnej ilości znaków i rzucać w ten świat, który Bóg stworzył, jako jego dopełnienie!
 Nie mogłem się powstrzymać od wykrzyku:
 — A iluż ich masz, takich artystów!
 — Co na liczbie zależy? Dość, że są i tworzą i dają światu dzieła sztuki...
 Urwał, a potem zwrócił się do mnie i zmieniając ton, rzekł z uśmiechem:
 — Zechcesz mnie zapewne schwycić na nieścisłości? Powiedziałem: »dzieła sztuki«, ja, który odmawiam piękna przedmiotom, przenosząc je w głąb ludzkiej istoty?
 — Rzeczywiście, nie wiem, jak tę sprzeczność usuniesz.
 — Nie potrzebuję jej usuwać, bo jej niema! Czyż powiedziałem, że dzieło sztuki jest piękne w przedmiotowem znaczeniu? Z dziełem sztuki ma się tak samo, jak z każdą inną rzeczą, którą nazywamy piękną.
 — Cóż więc sprawia, że dzieło sztuki jest tem, czem jest?
 — Impuls twórczy, który w niem leży. Artysta stwarza w swoim duchu świat nowy i zamyka go w hieroglifie, który się dziełem sztuki nazywa. A hieroglif ten dla tych, co hieroglify czytać umieją, staje się pobudką do stworzenia świata nowego, mniej lub więcej podobnego temu, który artysta stworzył