Strona:PL Jebb - Historya literatury greckiej.djvu/140

Z Wikiźródeł, wolnej biblioteki
Ta strona została przepisana.

26. Niektóre dyalogi z pierwszej doby podnoszą zagadnienia, nie dając na nie odpowiedzi; wytykają one niejako kierunek, w którym jej szukać należy. Są to tak zwane dyalogi badawcze. Tak np. „Lyzis” pyta: „czem jest przyjaźń”; „Charmides” czem jest umiarkowanie; „Laches” — czem jest odwaga; Teetet — czem jest wiedza? Z drugiej strony niektóre z ostatnich dyalogów są dydaktyczne, podające określoną, naukę bądź to polityczną, jak „Rzeczpospolita" i ,Prawa," bądź przyrodniczą, jak „Timeusz” i „Krityas.”
27. Styl Platona graniczy pomiędzy poezyą a prozą. Posiada on wytworną swobodę i wdzięk rozmowy, lecz zawiera także porywy wzniosłej wymowy, gdy słyszymy kogoś, kto zdaje się ma przed oczyma wspaniałą wizyę. Niektóre z najpiękniejszych ustępów zawierają mity, wprowadzone przygodnie dla urozmaicenia dyalogu. Takiemi są rydwan duszy w „Fedrze,” świat pozaziemski i sąd umarłych w „Gorgiaszu” i w „Fedonie,” wędrówka do miejsca dusz zmarłych („Rzeczpospolita”), stworzenie człowieka („Timeusz”) i wyspa Atlantyda („Krityas”).
28. Żaden z pisarzy starożytnych nie wzniósł się do czystszego pojęcia o Bogu od Platona. W idealnem państwie swem nie chce dopuścić żadnych legend, prócz tych, w których Bóg przedstawiony jest jako dobry i twórca dobrego; chóry dzieci, młodzieży i mężów śpiewać powinny, że życie, które bogowie uważają za najszczęśliwsze, jest życie święte; za doskonałość natury ludzkiej

    kratyczne,» «Protagoras,» «Meno,» «Eutydem,» «Gorgiasz»; okr. II: «Kratyl,» «Biesiada,» «Fedon»; okr. III: «Rzeczpospolita,» «Fedr,» «Teetet,» «Parmenides»; okr. IV: «Sofista,» «Polityk,» «Fileb,» «Timeusz,» «Krityas» i «Prawa.»(Przyp. tłom.).