Strona:PL Jasnowidze i wróżbici.pdf/36

jest to, że nietylko wszystkie właściwości: zmysły, zdolność myślenia, wrażliwość na nastroje są nadmiernie zaostrzone, ale, że ich wyrazistość jest chorobliwa i anormalna. Myśl jego jest tak bystra, że szczerbi się jak stalowe ostrze. Jego sny i nastroje są tak intensywne, że przyoblekają się w ciało i stają się halucynacyami. Intuicya jego przedziera ciemności i odsłania ogromne zagadki, kryjące się w mrocznych dalach przyszłości. Zmysły jego chwytają to, co według uznanych praw fizycznych nieuchwytnem jest dla zwykłego człowieka.
 Poe prawdziwą bałwochwalczą czcią otacza rozum ludzki, który zdoła wspiąć się do owych wyżyn, gdzie znikają dla niego wszelkie opory i trudności. Niejedna jego nowela jest wprost apoteozą nienaturalnie wysubtelnionej bystrości myśli. W budowie świata Poe podziwia przedewszystkiem praktyczną inteligencyę budowniczego („The island of the Fay”). W Tysiącznej drugiej noweli” nagromadził niesłychany przepych oryentalnej fantazyi, i w długim szeregu dopisków dowiódł, że wszystkie owe zjawiska, razem wzięte, są tylko albo cudami przyrody, albo arcydziełami cywilizacyi. Rozprawa jego o grze w szachy była w oczach znawców ósmym cudem świata, którego tajemnicę bezskutecznie starały się odkryć najtęższe umysły starego i nowego świata — dopiero po całym szeregu zwycięskich turniejów, on sam podał tryumfalne rozwiązanie („Mälzels chess-player”). Na studyach w dziedzinie kryptografii osnuł on sławną nowelę „The golden bug”, w której dowodzi, że z najtajniejszych nawet znaków złożone pismo da się napewno i bez trudu odcyfrować; kiedy zaś jako redaktor dziennika oświadczył w swojem piśmie, że potrafi odczytać wszelkie tajemnicze pisma, zarzucono go stosami listów, które odczytał z największą łatwością. Pod znaczącym tytułem „Diddling considered as one of the exact sciences” zebrał ogromny zasób sprytnych i pozornie bardzo skomplikowanych sztuczek,