ryczna skupiła się w pracach dwóch komisji archeologicznych, które są zupełnemi towarzystwami naukowemi. Ma taką jedną komisje Kijów, ma taką drugą Wilno. Kijowska jest tymczasowa, wileńska jest stała; nie idzie zatem, żeby i kijowska miała się kiedy zwinąć, ale gdy ją rząd ustanowił dla wydawania materjałów historycznych dawnéj Rusi, byt jéj na póty zapewniony, na póki ludzi uczonych i materjałów do wydawania starczy, a sam ten warunek utrzyma na całe okresy lat działalność Towarzystwa. Komisja kijowska nierównie dawniejszą jest, więcéj też zrobiła dotąd, jak wileńska, ale to nie zaciąga żadnego zobowiązania się względem przyszłości, bo komisja wileńska zaledwie w roku 1855 utworzona, już znakomicie rozpoczęła swoje prace i obiecuje niezmiernie wiele dla nauki. Komisja kijowska utworzona przez rząd, stanęła jako oddział wielkiéj komisji archeologicznéj w Petersburgu; uczeni co tutaj około wydawnictwa chodzą, pracują wyłącznie dla historji i dlatego są płatni, samo nawet wydawnictwo dzieje się kosztem rządu; komisja wileńska zaś stanęła prywatnemi zabiegami i rozwija się na ogromne towarzystwo naukowe, w którem nauka historyczna zajmuje tylko jeden wydział, prawda, że wydział największy i który o sobie najwięcéj znać daje. Dlatego towarzystwo wileńskie ma nawet dożywotnego prezesa i jest nim Eustachy Tyszkiewicz; autor „Listów o Szwecji“, „Opisu klasztorów dyecezji wileńskiej“, wydawca kilku dziełek archeologicznych i materjałów [1]). Do komisji wileńskiéj należeli lub należą wszyscy miejscowi uczeni i badacze, zacząwszy od
- ↑ Eustachy Tyszkiewicz urodzony dnia 6 kwietnia 1814 roku w gubernji mińskiéj, umarł w sierpniu 1873 roku. Gimnazjum kończył w Mińsku, od 1832 roku zamieszkał w Petersburgu i tam pracując nad rekopismami w bibliotece cesarskiéj, zbierał obfite materjały do dziejów polskich. W roku 1835 osiadł w Wilnie i oddał się archeologji. Odbywał podróże po Ducji, Szwecji i Finlandji w celu badań archeologicznych. Marszałek szlachty powiatu borysowskiego, kurator szkół, założyciel muzeum starożytności, prezes komisji archeologicznéj wileńskiéj. W roku 1865 osiadł w Birżach. Opisywał powiat borysowski, wydawał badania archeologiczne nad zabytkami przedmiotów sztuki na Litwie i Rusi, zbierał wiadomości o fundacjach kościelnych dyecezji wileńskiéj, ogłosił drukiem rękopism księdza Bażyńskiego, rachunki podskarbostwa litewskiego itd. W ostatnich latach swego życia wydał monografją Birż, źródła do dziéjów Kurlandji i Semigalji (1870) i groby rodziny Tyszkiewiczów (1873).
Brat Eustachego, Konstanty, również oddawał się archeologji, zajmując się przytem specjalnie pracami geograficznemi. Owocem pracy jego była mappa Wilji,
