Strona:PL J Bartoszewicz Historja literatury polskiej.djvu/629

ryczne natychmiast wychodziły w tlómaczeniu polskiém razem prawie z oryginałem niemieckim i żadnéj nie przepuszczono. Mówimy tu o Bronikowskim. Ojciec jego przywiązał się do sasów, że długo w Polsce królowie z domu tego panowali i stąd służył w ich wojsku niemieckiém jako jeneral-lettnant za czasów Stanisława Augusta. Alexander urodził się w Dreźnie 1783 r. i przywykłszy od dzieciństwa do języka niemieckiego, ledwie co mówił i to źle jeszcze po polsku. Miłość do ojczyzny odezwała się przecież chociaż słabo w tém sercu. Wszedł do wojska narodowego, kiedy stanęło księstwo warszawskie, a wojny napoleońskie zapalały młodzież. Po upadku bohatyra wieku, Bronikowski porzucił służbę polską i osiadł stanowczo w Saxonji 1823 r. Wtedy to rozpoczął literacki swój zawód, dosyć znakomity i głośny. Obeznawszy sie z historją narodową do tyla, że mógł na kanwie naszéj rysować, pisał najprzód większe powieści, lub na mniejszą skalę obrazy historyczne. Najcelniejszą jego powieścią jest „Hipolit Boratyński“, potem zaraz idzie „Jan Sobieski i dwór jego“ „Kazimierz i Esterka“, „Więzienie Jana Kazimierza Wazy“, „Olgierd i Olga“, „Zawieprzyce“ i t. d. Bronikowski pisał wiele w podobny sposób, zbiór cały jego powieści 20 — 30 tomów wynosi. Czasami jest zbyt jednostajny, opowiadający, drobiazgowy, rozwlekły, opisowości w nim dużo, jakby w historji jakiej, ale dramatyczności mało, czasami i zmyśla zbyt grubo dla braku należytéj znajomości historji, ale jednak daje się zawsze czytać z przyjemnością. Mniejsze powiastki Bronikowskiego jak „Elekcja“, „Pretendenci“ i t. d. są zupełną parafrazą historji i prawie niema w nich wątku powieściowego. Zachęciwszy się do pracy, Bronikowski począł robić głębsze studja naukowe i napisał historję polską w 3 tomach. Żeby coś zrobić i dla swojej ojczyzny niemieckiéj, miał zamiar Bronikowski napisać także dzieje elektorów saskich z linji albertyńskiéj. Były i obyczajowe jego powiastki niemieckie. Umarł w Dreźnie 22 stycznia 1834 r. w więzieniu za długi.
 248. Za tymi najcelniejszymi pisarzami śmiało w ślady idzie Klementyna Tańska, która poszedłszy za mąż, dopiero pod koniec tego okresu tworzącéj się literatury narodowéj, zmienia swoje zacne nazwisko na również zacne i poważane w narodzie, pani Hoffmanowej. Hoffmanowa skończyła tylko na powieściach, ale ma swój odmienny wybitny charakter i stąd oddzielnie o niéj mówimy. Polka pełna serca i cnoty, od lat bardzo młodych rozpoczęła swój zawód literacki.