kiego królową Sonką t j. Zosią. Oprócz pięknosci nic niemiała kiedy szła młodziutka za starego Jagiełłę, ale wstępując na tron polski przyjęła obrządek łaciński i przywiązała się do polaków. Przeżywszy męża była opiekunką młodego króla Władysława, który zginął pod Warną, umarła zaś już za panowania w Polsce i Litwie drugiego syna w roku 1461. Pierwszą w Polsce wiadomość o biblji saroszpatackiéj powzięła Rozalja Rzewuska w roku 1822 i zgłosiła się zaraz do Jana hr. Mailatha sławnego historyka Węgier z prośbą o wyjaśnienie téj rzeczy. Wtenczas wierzono jeszcze że biblia saroszpatacka była własnością Jadwigi, a nawet młody Dominik Teleki nieostrożnie twierdził, że tłómaczyła biblję sama królowa Jadwiga. Dopiero Mailath pokazał, że poplątano dwie królowe Zofią z Jadwigą, a nowsze badania że język biblji pochodzi z XV wieku. Z wielką stratą dla nauki, zabytek ten do dziś dnia jeszcze nie wydany. [1])
Przepisywacze rękopismów podówczas przed wynalezieniem druku, uchodzili za autorów i tłómaczów. Jakim był ks. Jędrzéj z Jaszowic, takim i Piotr z Radoszyc, który także przepisał, poprzerabiał język tak zwanej biblji szaroszpatackiéj, Mówimy: przerabiał, bo gdy oświata wzmagała się i coraz nowe pojawiały się pomniki literatury, język wyrabiać się musiał i rosnąć. Już w pierwszych dziełach drukowanych znajdujemy go prześlicznym, więc biorąc na uwagę to co nam z języka po Piastach zostało i porównywając go z językiem w książkach, koniecznie przyjść musimy do tego wniosku, że przez cały wiek XV trwała wewnętrzna praca narodu około języka, aż nagle stał się zdolnym wyrażać najdelikatniejsze odcienia myśli i nauki.
55. Książeczka Nawojki i jéj historja. Tekst tego zabytku jaki dziś mamy, pochodzi z końca XV wieku; przed czterdziestą blisko laty był odkryty, w ostatnich czasach stał się powodem do gorącego sporu pomiędzy uczonemi. Podanie było, że kardynał prymas Bernard Maciejowski podarował rękopism książeczki siostrze swojéj Katarzynie wdowie po owym kasztelanie przemyślkim, co to zginął w Krakowie w czasie koronacji króla Henryka z rąk Samuela Zborowskiego, niewieście nadzwyczaj pobożnéj
- ↑ „Biblia królowej Zofii kodexu szaroszpatackiego“ wyszła we Lwowie w r. 1870, nakładem X. J. Lubomirskiego. Wydał A. Małecki. (Przyp. wyd.).
