leźć można w piśmie „La Feuille“ redagowanem przez Jana Debrit[1] z Genewy, a dziś już nie istniejącem. Był to mój pierwszy artykuł, napisany w języku francuskim. Wysłałem go do redakcji, nie spodziewając się wcale przyjęcia. Tymczasem ukazał on się na pierwszej stronie pod tytułem: Tołstoizm czy bolszewizm, podpisany inicjałami P. Istr. Artykuł ten jest mi najdroższym z tego wszystkiego, co napisałem od tego czasu. Cokolwiek bowiem stanie się z trzecią międzynarodówką i z socjalistyczną rozbudową rosyjskich komunistów, — bolszewizm, który witałem w tym artykule, przemawiał do świata robotniczego przez usta Lenina[2], a ten nie zginie nigdy, tak długo, póki, zbrodniczy kapitalizm wysyłać będzie rewolucjonistów na śmierć, a ohydni komuniści zesyłać ich będą na Syberję.
Z sercem przepełnionem buntem, wyzbywszy się wszelakich majaków wilsonowskich[3], przybyłem na wiosnę 1920 roku do Paryża. Miasto światłości, — ognisko zachodniej cywilizacji!
Wówczas wierzyłem jeszcze we wszystkie te piękne słówka. To znaczy, — wierzyłem jeszcze we francuskiego „poilu“, który dopiero opuścił okopy, wierzyłem w najwyższy wykwit myśli francuskiej, tradycyjnie rewolucyjnej. Przeczytałem właśnie wspaniały „Ogień“ Barbusse‘a[4], a Romain Rollanda[5] pieściłem w głębi mej duszy.
Myliłem się straszliwie. „Poilu“, dumny ze swych krzyżów, chełpiący się swemi ranami, — omal mi nie podbił porządnie oka, za to tylko, że nie zdją-
- ↑
Jean Debrit (1880-1956) — szwajcarski dziennikarz.
- ↑ Włodzimierz Iljicz Lenin (1870-1924) – rosyjski polityk komunistyczny, przywódca rewolucji październikowej, założyciel lider partii bolszewickiej; ideolog komunistyczny, twórca leninizmu.
- ↑ majaki wilsonowskie — mowa o pokojowym programie politycznym Woodrowa Wilsona znanym pod nazwą Czternastu punktów ogłoszonym w 1918 roku.
- ↑ Henri Barbusse (1873-1935) – francuski pisarz i dziennikarz, członek Francuskiej Partii Komunistycznej.
- ↑ Romain Rolland (1866-1944) – francuski pisarz, laureat literackiej Nagrody Nobla.
