Strona:PL Hadaczek Polygnotos.pdf/4

rokich warstwach ludu upodobanie do zbytku i sztuk pięknych. Stanowisko, które w świecie greckim posiadała Sparta w VII-mym wieku przed Chr., kiedyto wezwała wielkich liryków z Lesbos i Krety do zreorganizowania uroczystych obchodów religijnych, rola, którą w VII-mym i VItym wieku odgrywały dumne tyranie Sikyonu, Koryntu, wyspy Samos lub samych Aten z czasów Pisistratydów, teraz dostaje się w udziele demokratycznym Atenom okrytym chwałą zwycięstw nad Persami. Za danie wielkiej misyi cywilizacyjnej spełnia odtąd demokracya z niezrównanym zapałem.
 Do Aten, które wchłaniają w siebie całe życie kulturalne Jończyków, dążą zewsząd literaci i artyści; sama Attyka wydaje wielkich ludzi, którzy w związku z przybyszami tworzą potężne ognisko duchowe, promieniejące na całą Grecyę. Liryka, tragedya, architektura, rzeźba i malarstwo łączą się razem, by stanowić ozdobę miasta a sama gmina staje się szczodrą protektorką sztuk pięknych. Nie ma w historyi świata innego okresu tak krótkiego, w którymby dokonała się tak wielka metamorfoza społeczeństwa i któryby dał początek tak wielkiej ilości wiecznie pięknych arcydzieł. Od tego okresu zaczyna się wzrost Grecyi ponad inne narody – artystyczny geniusz grecki uwalnia się zupełnie od form obcych i kroczy potężnie na drodze pierwszej fazy oryginalnego rozwoju narodowego. W tej klasycznej fazie dominuje właściwie geniusz ateński. W Atenach ukazują się wielcy mężowie stanu (Kimon, Perikles) i wielcy mistrzowie a jeśli w liczbie poetów i artystów nie wszyscy są z urodzenia Ateńczykami, to przecież w Atenach kształtują się umysły wielu i powstają ich najznakomitsze utwory.
 W zakresie malarstwa greckiego pierwszym wielkim mistrzem a także prawdziwym geniuszem w tym rzędzie duchów twórczych był Polygnotos z Tasos, któremu starożytni krytycy przyznają na polu malarstwa niemal większe zasługi od tych, jakie położył nieco później żyjący Feidias na polu rzeźby.
 W samych Atenach doznało malarstwo znacznego rozkwitu — już z końcem VI-go w. przed Chr. Z tego miasta wyszły najpiękniejsze wazy malowane o czarnych figurach, tam też dokonała się około r. 500 przed Chr. ważna zmiana stylowa, która oznacza epokę. W miejsce czarnych sylwetek wprowadzają mali mistrze na malowanych naczyniach figury czerwone, co daje im możność lepszego rysowania zarówno ciał przedstawionych postaci, jak i szat różnorodnych. Liczny zastęp małych artystów, których sygnowane wazy tuzinami przechowują się w muzeach europejskich, należy odnieść do epoki między 520–480 przed Chr. Nad tą plejadą góruje w tym czasie także jeden znakomitszy malarz, Kimon